Ólafur Stephensen: Krónan kostar Ólafur Stephensen skrifar 12. maí 2010 06:00 Margir vilja losna við verðtrygginguna. Það er skiljanlegt, eftir að hún hefur valdið mörgum heimilum miklum búsifjum. Þeir sem voru til dæmis með húsnæðislán í íslenzkum, verðtryggðum krónum hafa horft upp á lánið sitt hækka um margar milljónir á sama tíma og þeir hafa greitt drjúgan hluta af mánaðarlaununum sínum í afborganir, vexti og verðbætur. Í umræðum um verðtrygginguna ber stundum á því að menn telja að hægt sé að fara einfaldar leiðir. Aflétta einfaldlega verðtryggingunni og þá sé vandinn leystur. Málið er ekki svo einfalt. Eins og fram kemur í skýrslu, sem Askar Capital vann fyrir efnahags- og viðskiptaráðuneytið, er verðtryggingu einkum að finna í löndum, sem búa við óstöðugan, lítinn gjaldmiðil og mikla verðbólgu. Verðtryggingin er verðið, sem við greiðum fyrir íslenzku krónuna. Vegna þess hvað verðgildi krónunnar er óvíst eru fáir reiðubúnir að lána til langs tíma án verðtryggingar, nema þá með mjög háum vöxtum. Með afnámi verðtryggingar við núverandi aðstæður færi fólk því aðeins úr öskunni í eldinn. Að sama skapi vildu líklega fáir afnema verðtryggingu á lífeyrisskuldbindingum á meðan hætta er á að krónan sveiflist eins og hún hefur gert hingað til. Ef við byggjum við stöðugan gjaldmiðil væri verðtryggingin ekki stórkostlegt vandamál. Enda er stór hluti húsnæðislána landsmanna tekinn á tíma þegar krónan virtist stöðug og verðbólgan var lítil. Það er ekki fyrr en skellurinn kemur, með tilheyrandi verðbólgu, að verðtryggingin bítur í budduna okkar. Það er rétt, sem Gylfi Magnússon efnahags- og viðskiptaráðherra segir í Fréttablaðinu í gær, að forsendan fyrir því að afnema verðtrygginguna er að ná tökum á stjórn peningamálanna; ná að halda gengi gjaldmiðilsins stöðugu og verðbólgunni lágri. Ef gjaldmiðillinn er stöðugur, skiptir ekki máli hvað hann heitir. Ef hægt er að gera íslenzku krónuna að stöðugum gjaldmiðli, má vel búa við hana út frá hagsmunum heimilanna. En þeir, sem mest mæra krónuna nú um stundir, virðast einmitt líta á það sem hennar helzta kost að hún geti sveiflazt duglega, í þágu útflutningsgreinanna. Síðasta sveifla var reyndar ekki hagstæðari en svo að fjöldamörg fyrirtæki (líka útflutningsfyrirtæki) eru tæknilega gjaldþrota vegna þess að skuldir þeirra í erlendri mynt tvöfölduðust á skömmum tíma, jafnvel þótt tekjurnar séu meiri í krónum talið. Sagan sýnir að það er hæpið að lítill, sjálfstæður gjaldmiðill eins og krónan geti skapað þann stöðugleika sem bæði heimili og fyrirtæki vilja búa við. Ísland á augljósan annan kost, sem er evran. Hún fæst ekki nema með inngöngu í Evrópusambandið. Bent hefur verið á að evrusvæðið glími nú við mikla erfiðleika. Enn sem komið eru þeir smávægilegir miðað við það sem krónusvæðið Ísland lenti í. Innganga í ESB og upptaka evru er verkefni, sem tekur mörg ár. Nóg svigrúm gefst í umsóknar- og aðildarferlinu til að meta hvort evran kemst í gegnum núverandi hreinsunareld og stenzt samanburð við krónuna sem forsenda þess að hægt verði að afnema verðtrygginguna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Fyrstu jólin eftir ástvinamissi Anna Sigurðardóttir Skoðun Atvinnumál fatlaðra Ína Valsdóttir Skoðun „Þetta er ekki hægt, en það verður samt að gera þetta“ Arnar Þór Jónsson Skoðun Eldra fólk þarf Jóhann Pál sem félagsmálaráðherra – nema kannski þeir auðugustu Viðar Eggertsson Skoðun Mýtan um sæstreng! Andrés Pétursson Skoðun Bíp Bíp Bíp Ágúst Mogensen Skoðun Milljónerí Hannes Örn Blandon Skoðun Hvað er borgaraleg pólitík? Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun Það er ekki nóg að vera klár stelpa/strákur/stálp Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Margir vilja losna við verðtrygginguna. Það er skiljanlegt, eftir að hún hefur valdið mörgum heimilum miklum búsifjum. Þeir sem voru til dæmis með húsnæðislán í íslenzkum, verðtryggðum krónum hafa horft upp á lánið sitt hækka um margar milljónir á sama tíma og þeir hafa greitt drjúgan hluta af mánaðarlaununum sínum í afborganir, vexti og verðbætur. Í umræðum um verðtrygginguna ber stundum á því að menn telja að hægt sé að fara einfaldar leiðir. Aflétta einfaldlega verðtryggingunni og þá sé vandinn leystur. Málið er ekki svo einfalt. Eins og fram kemur í skýrslu, sem Askar Capital vann fyrir efnahags- og viðskiptaráðuneytið, er verðtryggingu einkum að finna í löndum, sem búa við óstöðugan, lítinn gjaldmiðil og mikla verðbólgu. Verðtryggingin er verðið, sem við greiðum fyrir íslenzku krónuna. Vegna þess hvað verðgildi krónunnar er óvíst eru fáir reiðubúnir að lána til langs tíma án verðtryggingar, nema þá með mjög háum vöxtum. Með afnámi verðtryggingar við núverandi aðstæður færi fólk því aðeins úr öskunni í eldinn. Að sama skapi vildu líklega fáir afnema verðtryggingu á lífeyrisskuldbindingum á meðan hætta er á að krónan sveiflist eins og hún hefur gert hingað til. Ef við byggjum við stöðugan gjaldmiðil væri verðtryggingin ekki stórkostlegt vandamál. Enda er stór hluti húsnæðislána landsmanna tekinn á tíma þegar krónan virtist stöðug og verðbólgan var lítil. Það er ekki fyrr en skellurinn kemur, með tilheyrandi verðbólgu, að verðtryggingin bítur í budduna okkar. Það er rétt, sem Gylfi Magnússon efnahags- og viðskiptaráðherra segir í Fréttablaðinu í gær, að forsendan fyrir því að afnema verðtrygginguna er að ná tökum á stjórn peningamálanna; ná að halda gengi gjaldmiðilsins stöðugu og verðbólgunni lágri. Ef gjaldmiðillinn er stöðugur, skiptir ekki máli hvað hann heitir. Ef hægt er að gera íslenzku krónuna að stöðugum gjaldmiðli, má vel búa við hana út frá hagsmunum heimilanna. En þeir, sem mest mæra krónuna nú um stundir, virðast einmitt líta á það sem hennar helzta kost að hún geti sveiflazt duglega, í þágu útflutningsgreinanna. Síðasta sveifla var reyndar ekki hagstæðari en svo að fjöldamörg fyrirtæki (líka útflutningsfyrirtæki) eru tæknilega gjaldþrota vegna þess að skuldir þeirra í erlendri mynt tvöfölduðust á skömmum tíma, jafnvel þótt tekjurnar séu meiri í krónum talið. Sagan sýnir að það er hæpið að lítill, sjálfstæður gjaldmiðill eins og krónan geti skapað þann stöðugleika sem bæði heimili og fyrirtæki vilja búa við. Ísland á augljósan annan kost, sem er evran. Hún fæst ekki nema með inngöngu í Evrópusambandið. Bent hefur verið á að evrusvæðið glími nú við mikla erfiðleika. Enn sem komið eru þeir smávægilegir miðað við það sem krónusvæðið Ísland lenti í. Innganga í ESB og upptaka evru er verkefni, sem tekur mörg ár. Nóg svigrúm gefst í umsóknar- og aðildarferlinu til að meta hvort evran kemst í gegnum núverandi hreinsunareld og stenzt samanburð við krónuna sem forsenda þess að hægt verði að afnema verðtrygginguna.
Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Eldra fólk þarf Jóhann Pál sem félagsmálaráðherra – nema kannski þeir auðugustu Viðar Eggertsson Skoðun
Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Eldra fólk þarf Jóhann Pál sem félagsmálaráðherra – nema kannski þeir auðugustu Viðar Eggertsson Skoðun