Áhrifarík og afdráttarlaus fjölskyldusaga

Týnd í Paradís, bók eitt

Höfundur Mikael Torfason

Sögur útgáfa

258 bls.



Týnd í Paradís, bók eitt, segir frá lífi og aðstæðum þess fólks sem Mikael Torfason er kominn af ásamt hans allra fyrstu æviárum. Og hér er ekki sagt frá neinni venjulegri æsku meðal Íslendingsins heldur sérstaklega forvitnilegu en jafnframt brotnu baklandi foreldra Mikaels, ástum þeirra, hversdagsraunum, draumum um lífið, hugmyndum og ranghugmyndum og ekkert dregið undan.

Saga fólksins sem Mikael Torfason og foreldrar hans eru komin af er saga íslenskar alþýðu í harðbýli landi. Saga um fátækt, réttleysi, vosbúð, hungur og þrældóm myrkranna á milli. En líka saga um samfélag í mótun á liðinni öld þar sem brennivín, spritt og læknadóp verður lífsförunautur sumra en aðrir lifa í óttanum við hungrið og vosbúðina sem fylgdi þeim á uppvaxtarárum. Það getur hvorki verið einfalt né auðvelt að draga fram þessa sögu úr ranni sinna nánustu en Mikael hefur tekist einstaklega vel upp. Efalítið hefur blaðamaðurinn í höfundi komið sér fádæma vel í þessu erfiða verkefni en fyrir vikið nær Mikael að draga upp furðu skýra mynd af baklandi foreldra sinna sem og seinna meir bæði tilhugalífi og hjónabandsárum.

Bókin nær aðeins fram til þess tíma þar sem Mikael er um fjögurra ára gamall. Þrátt fyrir það er þetta fyrsta æviskeið höfundar ákaflega viðburðaríkt og erfitt enda var hann fæddur með alvarlegan sjúkdóm í meltingarfærum. En alvarleg veikindi ungbarna fara greinilega illa saman við það að vera barn Votta Jehóva eins og foreldrar hans voru á þessum tíma og leiðir það til afar dramatískrar og áhugverðrar umfjöllunar. Reyndar er helst til miklu púðri eytt í sögu og hugmyndafræði Vottanna sem er í sjálfu sér skiljanlegt í ljósi þeirra áhrifa sem viðkomandi söfnuður hafði á líf höfundar.

Heilt yfir er Týnd í Paradís vel skrifuð bók. Kaflarnir eru stuttir, viðburðaríkir, lýsandi og læsilegir og Mikael tekst vel upp við að leika sér örlítið að línulegum tíma framvindunnar. Dregnar eru upp skýrar og áhugaverðar myndir af brotnum einstaklingum, skapgerðarbrestum þeirra, kostum og göllum án þess að leggja einhvern dóm á vondar, sjálfhverfar ákvarðanir sem vörðuðu í raun líf og framtíð sögumanns. Hins vegar líður frásögnin dálítið fyrir þessa nálgun rannsóknarblaðamannsins og verður á stundum meira eins og stór blaðagrein.

Stíllinn er beinn og afdráttarlaus en að sama skapi eilítið litlaus og á stundum örlar helst til mikið á endurtekningum sem sagan hefði vel getað verið án.

Styrkleiki Týnd í Paradís er einkum fólginn í einstaklega hreinskiptnu uppgjöri við fortíðina, foreldra, ömmur og afa. Í bókinni er líka dregin upp raunsönn og áhrifarík mynd af íslensku samfélagi og þá ekki síst þeim afkima sem Vottar Jehóva, lífsviðhorf þeirra og menning, mynda í nútíma samfélagi. Það er líka mikilvægt að horfa til þess að hér er á ferðinni bók eitt og með þessu verki tekst Mikael vel upp við að leggja grunninn að því sem koma skal. Lesendur geta því látið það eftir sér að hlakka til framhaldsins og ættu alls ekki að láta þessa fyrstu bók fram hjá sér fara.

Niðurstaða: Hreinskiptin og kraftmikil fjölskyldusaga sem veitir góða innsýn í íslenskt samfélag og ákveðinn afkoma þess á áhugaverðum tímum.