„Konur geta ekki pantað skimun að eigin ósk“ segir landlæknir Hólmfríður Gísladóttir skrifar 3. júní 2021 08:54 Kristján Oddsson og Alma Möller landlæknir. Landlæknisembættið hefur svarað fyrirspurnum Vísis um vinnubrögð Kristjáns, sem stöðvaði rannsókn sem kvensjúkdómalæknir hafði óskað eftir. Ef ágreiningur skapast milli lækna um framkvæmd krabbameinsskimana væntir landlæknir þess að hlutaðeigandi ræði málin og komist að sameiginlegri niðurstöðu þannig að öryggi konunnar sé gætt. Þetta segir í svari landlæknisembættisins við fyrirspurnum Vísis um það hvort Kristján Oddsson, yfirmaður Samhæfingarstöðvar krabbameinsskimana (SKS), hafi heimild til að taka fram fyrir hendurnar á kvensjúkdómalæknum sem vilja láta rannsaka leghálssýni. Vísir greindi frá því á dögunum að Kristján hefði ákveðið að láta ekki rannsaka leghálssýni konu, þrátt fyrir að kvensjúkdómalæknir konunnar hefði tekið sýni og beðið um rannsókn. Samkvæmt tölvupósti Kristjáns til konunnar hringdi hann í kvensjúkdómalækninn og fór fram á skýringar, þar sem of skammt var um liðið frá því að annað sýni frá konunni var rannsakað. „Lýðgrunduð skimun er skimun á heilbrigðum konum, þ.e. ekki konum sem eru með einkenni, og framkvæmd eftir fyrirfram ákveðnu kerfi. Hérlendis er farið eftir dönskum leiðbeiningum og er mikilvægt að þeim sé fylgt. Það er mikilvægt að skilja á milli sýna sem tekin eru vegna einkenna og skimunar og ekki á að taka sýni frá heilbrigðum konum oftar en leiðbeiningar kveða á um,“ segir í svari landlæknis. „Ef kvensjúkdómalæknar eru að taka sýni utan skilgreinds skimunartíma þurfa þeir að gefa upp ástæðu þess en það er gert ráð fyrir því að hægt sé að senda sýni einnig af læknisfræðilegri ástæðu.“ „Konur geta ekki pantað ákveðna rannsókn“ Vísir spurði að því hvort Kristján hefði heimild til að ákveða hvort sýni væru HPV-greind og/eða frumuskoðuð, jafnvel þótt læknar bæðu um annað. Landlæknir svarar þessu ekki beint en segir: „Hvort skimunarsýni er HPV-mælt eða frumuskoðað fer eftir skimunarleiðbeiningum sem ákveðið hefur verið að fylgja sem og fyrri sögu konunnar. Lýðgrunduð skimun fer eftir ákveðnu kerfi og ekki hægt að panta rannsóknir eftir óskum einstaklings.“ Þetta er ítrekað í svari við þeirri spurningu hvort Kristján geti neitað konum um sýnatöku og rannsókn almennt, til dæmis ef þær óska eftir sýnatöku og rannsókn á heilsugæslustöð. „Konur geta ekki pantað skimun að eigin ósk heldur er farið eftir fyrirfram skilgreindu skimunarkerfi, þannig hefur það alltaf verið. Þess vegna á ekki að taka sýni hjá konu ef ekki er kominn tími á sýnatöku samkvæmt skimunarsögu konunnar. Það er þá mikilvægt að útskýra fyrir konunni af hverju slíkri beiðni er hafnað. Landlæknir hvetur konur til að kynna sér kosti og ókosti skimunar, sjá t.d. á landlaeknir.is, undir Gæði og eftirlit.“ En er landlæknir sammála þeirri ákvörðun Kristjáns að heimila ekki frumurannsóknir að beiðni kvenna sem falla ekki undir þá hópa sem eiga rétt á frumurannsókn? „Sama svar og í #3, konur geta ekki pantað ákveðna rannsókn. Aðferð sem notuð er í hverjum aldurshópi byggir á bestu vísindalegu þekkingu.“ HPV-neikvæð krabbamein munu ekki finnast fyrr en einkenni gera vart við sig Konan sem um ræðir, Bryndís Sigurðardóttir, fór í sýnatöku í maí þar sem henni þóttu svör sem hún fékk úr rannsókn sýnis frá því í janúar ekki traustvekjandi. Þeim bar ekki saman og þá hafði hún greinst bæði með HPV og frumubreytingar í ágúst í fyrra. Í samtali við Vísi sagðist hún hafa upplifað neitun Kristjáns um að rannsaka nýja sýnið sem refsingu fyrir að hafa haft samband við Samhæfingarstöð krabbameinsskimana og kvartað, meðal annars vegna langs biðtíma eftir niðurstöðum. Vísir hefur sent Heilsugæslunni á höfuðborgarsvæðinu fyrirspurn þar sem meðal annars er óskað eftir upplýsingum um það hvernig heilsugæslan ætlar að fylgjast með því hvort sýni sem eru að koma frá kvensjúkdómalæknum séu skimunarsýni eða einkennasýni. Bryndís sagði sögu sína fyrst í Facebook-hópnum „Aðför að heilsu kvenna“, sem nú telur um 15 þúsund meðlimi. Í athugasemd við færsluna er vakin athygli á þeirri staðreynd að stór hópur kvenna er nú aðeins HPV-greindur. Athugasemdina skrifar kona sem greindist með hágráðu frumubreytingar þrátt fyrir að vera HPV neikvæð. Þar sem það er afstaða landlæknisembættisins að konur geti ekki óskað eftir frumurannsókn ef þær tilheyra ekki þeim hóp sem á rétt á slíkum rannsóknum samkvæmt skimunarleiðbeiningum, er erfitt að sjá hvernig tilvik á borð við það sem frá er greint hér að ofan eiga að finnast fyrr en einkenni eru til staðar. Frumurannsóknir á leghálssýnum eru nú aðeins framkvæmdar í Danmörku, samkvæmt samningi heilsugæslunnar við Hvidovre-sjúkrahúsið, og því einsýnt að konur geta ekki leitað til kvensjúkdómalæknis til að fá frumusýni rannsakað utan skimunarkerfisins. Engar tölur eru til um tíðni HPV-neikvæðra krabbameina á Íslandi en erlendar rannsóknir benda til þess að tíðnin sé um 5 prósent. Heilbrigðismál Skimun fyrir krabbameini Heilsugæsla Tengdar fréttir Þurfa að handvinna gögn úr leghálssýnatökum Tæknilegir erfiðleikar við úrvinnslu leghálssýna hafa orðið til þess að biðtími eftir niðurstöðum úr leghálssýnatöku hefur lengst talsvert frá því að Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins tók við verkefninu. Forstjóri heilsugæslunnar segir að ekki verði hægt að laga þetta fyrr en á síðari hluta þessa árs. 2. júní 2021 23:14 Heilsugæslan horfir til framtíðar í samvinnu við Hvidovre Heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu hyggst síðar á þessu ári bjóða konum upp á að taka sjálfar leghálssýni. Þetta er sagt munu verða gert í samvinnu við rannsóknarstofu Hvidovre-sjúkrahússins en enn er óljóst hver mun sinna umræddum rannsóknum. 1. júní 2021 12:34 Þykir leitt að yfirfærslan gekk ekki sem skyldi Svandís Svavarsdóttir, heilbrigðisráðherra, segir ferlið við greiningar á leghálssýnum í Danmerku ganga betur með hverri vikunni sem líður. 31. maí 2021 13:46 Persónuvernd telur öryggisáhættu geta skapast við endurmerkingu leghálssýna við flutning milli landa Persónuvernd telur að mögulega muni reyna á álitaefni varðandi öryggi í tengslum við notkun danskra kennitalna og tengsl þeirra við íslenskar kennitölur, þegar leghálssýni eru flutt úr landi til rannsókna í Danmörku. 21. maí 2021 14:57 Landlæknir telur Landspítala geta sinnt leghálssýnarannsóknum Embætti landlæknis segir Landspítala eiga að geta sinnt rannsóknum á leghálssýnum, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Rannsóknirnar eru nú framkvæmdar í Danmörku en fagsamtök heilbrigðisstarfsmanna hafa kallað eftir því að þær verði fluttar heim. 21. maí 2021 09:06 Mest lesið Ekki allir sammála um magn jólaskreytinga eða litaval Innlent Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Erlent Háskólafólk mótmælir gjaldtöku á nemendur utan EES Innlent Launmorð á götum New York Erlent Konfektið í hæstu hæðum Innlent Þessi voru oftast strikuð út í Reykjavík Innlent Bankarnir of bráðir í vaxtahækkunum Innlent Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Erlent Plötusnúður fagnar sigri gegn Reyni Traustasyni Innlent Rútuslys austan við Hala í Suðursveit Innlent Fleiri fréttir Háskólafólk mótmælir gjaldtöku á nemendur utan EES Ekki allir sammála um magn jólaskreytinga eða litaval Konfektið í hæstu hæðum Bankarnir of bráðir í vaxtahækkunum Rútuslys austan við Hala í Suðursveit Traustar viðræður, verðhækkanir og jólastuð Rannsókn á manndrápi við Krýsuvíkurveg til saksóknara Tveir grunaðir um frelsissviptingu Slökkvilið kallað út vegna bruna í Stjörnugróf Þessi voru oftast strikuð út í Reykjavík Hafa ekki enn lent í vandræðum í viðræðum Plötusnúður fagnar sigri gegn Reyni Traustasyni Var að reyna að hjálpa en sýndi af sér stórfellt gáleysi Ætla að tryggja að einn af hverjum tíu sé nýliði Ekkert skapalón til fyrir myndun nýrrar ríkisstjórnar Funda áfram á morgun Telur fækkun ráðuneyta óheppilega Gestur fari með rangt mál varðandi endurtalningu Ný stjórn í burðarliðnum Ásgeir Þór og Theodór grípa boltana hans Gríms Sánan í Vesturbæ rifin Linda Dröfn á lista BBC um 100 áhrifamestu konur heims Umboðsmaður Alþingis óskar svara frá Útlendingastofnun Rifrildi, innbrot og eftirför Fjárhagsáætlun samþykkt eftir ellefu tíma umræður Fagna þotunni sem markar tímamót í sögu Icelandair Stígarnir fá falleinkunn hjá hjólafólki Gátu loksins mætt aftur í skólann sinn á Selfossi „Menn ætla sér alla leið með þetta“ Skæð fuglaflensa fannst í kalkúnum í Ölfusi Sjá meira
Þetta segir í svari landlæknisembættisins við fyrirspurnum Vísis um það hvort Kristján Oddsson, yfirmaður Samhæfingarstöðvar krabbameinsskimana (SKS), hafi heimild til að taka fram fyrir hendurnar á kvensjúkdómalæknum sem vilja láta rannsaka leghálssýni. Vísir greindi frá því á dögunum að Kristján hefði ákveðið að láta ekki rannsaka leghálssýni konu, þrátt fyrir að kvensjúkdómalæknir konunnar hefði tekið sýni og beðið um rannsókn. Samkvæmt tölvupósti Kristjáns til konunnar hringdi hann í kvensjúkdómalækninn og fór fram á skýringar, þar sem of skammt var um liðið frá því að annað sýni frá konunni var rannsakað. „Lýðgrunduð skimun er skimun á heilbrigðum konum, þ.e. ekki konum sem eru með einkenni, og framkvæmd eftir fyrirfram ákveðnu kerfi. Hérlendis er farið eftir dönskum leiðbeiningum og er mikilvægt að þeim sé fylgt. Það er mikilvægt að skilja á milli sýna sem tekin eru vegna einkenna og skimunar og ekki á að taka sýni frá heilbrigðum konum oftar en leiðbeiningar kveða á um,“ segir í svari landlæknis. „Ef kvensjúkdómalæknar eru að taka sýni utan skilgreinds skimunartíma þurfa þeir að gefa upp ástæðu þess en það er gert ráð fyrir því að hægt sé að senda sýni einnig af læknisfræðilegri ástæðu.“ „Konur geta ekki pantað ákveðna rannsókn“ Vísir spurði að því hvort Kristján hefði heimild til að ákveða hvort sýni væru HPV-greind og/eða frumuskoðuð, jafnvel þótt læknar bæðu um annað. Landlæknir svarar þessu ekki beint en segir: „Hvort skimunarsýni er HPV-mælt eða frumuskoðað fer eftir skimunarleiðbeiningum sem ákveðið hefur verið að fylgja sem og fyrri sögu konunnar. Lýðgrunduð skimun fer eftir ákveðnu kerfi og ekki hægt að panta rannsóknir eftir óskum einstaklings.“ Þetta er ítrekað í svari við þeirri spurningu hvort Kristján geti neitað konum um sýnatöku og rannsókn almennt, til dæmis ef þær óska eftir sýnatöku og rannsókn á heilsugæslustöð. „Konur geta ekki pantað skimun að eigin ósk heldur er farið eftir fyrirfram skilgreindu skimunarkerfi, þannig hefur það alltaf verið. Þess vegna á ekki að taka sýni hjá konu ef ekki er kominn tími á sýnatöku samkvæmt skimunarsögu konunnar. Það er þá mikilvægt að útskýra fyrir konunni af hverju slíkri beiðni er hafnað. Landlæknir hvetur konur til að kynna sér kosti og ókosti skimunar, sjá t.d. á landlaeknir.is, undir Gæði og eftirlit.“ En er landlæknir sammála þeirri ákvörðun Kristjáns að heimila ekki frumurannsóknir að beiðni kvenna sem falla ekki undir þá hópa sem eiga rétt á frumurannsókn? „Sama svar og í #3, konur geta ekki pantað ákveðna rannsókn. Aðferð sem notuð er í hverjum aldurshópi byggir á bestu vísindalegu þekkingu.“ HPV-neikvæð krabbamein munu ekki finnast fyrr en einkenni gera vart við sig Konan sem um ræðir, Bryndís Sigurðardóttir, fór í sýnatöku í maí þar sem henni þóttu svör sem hún fékk úr rannsókn sýnis frá því í janúar ekki traustvekjandi. Þeim bar ekki saman og þá hafði hún greinst bæði með HPV og frumubreytingar í ágúst í fyrra. Í samtali við Vísi sagðist hún hafa upplifað neitun Kristjáns um að rannsaka nýja sýnið sem refsingu fyrir að hafa haft samband við Samhæfingarstöð krabbameinsskimana og kvartað, meðal annars vegna langs biðtíma eftir niðurstöðum. Vísir hefur sent Heilsugæslunni á höfuðborgarsvæðinu fyrirspurn þar sem meðal annars er óskað eftir upplýsingum um það hvernig heilsugæslan ætlar að fylgjast með því hvort sýni sem eru að koma frá kvensjúkdómalæknum séu skimunarsýni eða einkennasýni. Bryndís sagði sögu sína fyrst í Facebook-hópnum „Aðför að heilsu kvenna“, sem nú telur um 15 þúsund meðlimi. Í athugasemd við færsluna er vakin athygli á þeirri staðreynd að stór hópur kvenna er nú aðeins HPV-greindur. Athugasemdina skrifar kona sem greindist með hágráðu frumubreytingar þrátt fyrir að vera HPV neikvæð. Þar sem það er afstaða landlæknisembættisins að konur geti ekki óskað eftir frumurannsókn ef þær tilheyra ekki þeim hóp sem á rétt á slíkum rannsóknum samkvæmt skimunarleiðbeiningum, er erfitt að sjá hvernig tilvik á borð við það sem frá er greint hér að ofan eiga að finnast fyrr en einkenni eru til staðar. Frumurannsóknir á leghálssýnum eru nú aðeins framkvæmdar í Danmörku, samkvæmt samningi heilsugæslunnar við Hvidovre-sjúkrahúsið, og því einsýnt að konur geta ekki leitað til kvensjúkdómalæknis til að fá frumusýni rannsakað utan skimunarkerfisins. Engar tölur eru til um tíðni HPV-neikvæðra krabbameina á Íslandi en erlendar rannsóknir benda til þess að tíðnin sé um 5 prósent.
Heilbrigðismál Skimun fyrir krabbameini Heilsugæsla Tengdar fréttir Þurfa að handvinna gögn úr leghálssýnatökum Tæknilegir erfiðleikar við úrvinnslu leghálssýna hafa orðið til þess að biðtími eftir niðurstöðum úr leghálssýnatöku hefur lengst talsvert frá því að Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins tók við verkefninu. Forstjóri heilsugæslunnar segir að ekki verði hægt að laga þetta fyrr en á síðari hluta þessa árs. 2. júní 2021 23:14 Heilsugæslan horfir til framtíðar í samvinnu við Hvidovre Heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu hyggst síðar á þessu ári bjóða konum upp á að taka sjálfar leghálssýni. Þetta er sagt munu verða gert í samvinnu við rannsóknarstofu Hvidovre-sjúkrahússins en enn er óljóst hver mun sinna umræddum rannsóknum. 1. júní 2021 12:34 Þykir leitt að yfirfærslan gekk ekki sem skyldi Svandís Svavarsdóttir, heilbrigðisráðherra, segir ferlið við greiningar á leghálssýnum í Danmerku ganga betur með hverri vikunni sem líður. 31. maí 2021 13:46 Persónuvernd telur öryggisáhættu geta skapast við endurmerkingu leghálssýna við flutning milli landa Persónuvernd telur að mögulega muni reyna á álitaefni varðandi öryggi í tengslum við notkun danskra kennitalna og tengsl þeirra við íslenskar kennitölur, þegar leghálssýni eru flutt úr landi til rannsókna í Danmörku. 21. maí 2021 14:57 Landlæknir telur Landspítala geta sinnt leghálssýnarannsóknum Embætti landlæknis segir Landspítala eiga að geta sinnt rannsóknum á leghálssýnum, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Rannsóknirnar eru nú framkvæmdar í Danmörku en fagsamtök heilbrigðisstarfsmanna hafa kallað eftir því að þær verði fluttar heim. 21. maí 2021 09:06 Mest lesið Ekki allir sammála um magn jólaskreytinga eða litaval Innlent Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Erlent Háskólafólk mótmælir gjaldtöku á nemendur utan EES Innlent Launmorð á götum New York Erlent Konfektið í hæstu hæðum Innlent Þessi voru oftast strikuð út í Reykjavík Innlent Bankarnir of bráðir í vaxtahækkunum Innlent Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Erlent Plötusnúður fagnar sigri gegn Reyni Traustasyni Innlent Rútuslys austan við Hala í Suðursveit Innlent Fleiri fréttir Háskólafólk mótmælir gjaldtöku á nemendur utan EES Ekki allir sammála um magn jólaskreytinga eða litaval Konfektið í hæstu hæðum Bankarnir of bráðir í vaxtahækkunum Rútuslys austan við Hala í Suðursveit Traustar viðræður, verðhækkanir og jólastuð Rannsókn á manndrápi við Krýsuvíkurveg til saksóknara Tveir grunaðir um frelsissviptingu Slökkvilið kallað út vegna bruna í Stjörnugróf Þessi voru oftast strikuð út í Reykjavík Hafa ekki enn lent í vandræðum í viðræðum Plötusnúður fagnar sigri gegn Reyni Traustasyni Var að reyna að hjálpa en sýndi af sér stórfellt gáleysi Ætla að tryggja að einn af hverjum tíu sé nýliði Ekkert skapalón til fyrir myndun nýrrar ríkisstjórnar Funda áfram á morgun Telur fækkun ráðuneyta óheppilega Gestur fari með rangt mál varðandi endurtalningu Ný stjórn í burðarliðnum Ásgeir Þór og Theodór grípa boltana hans Gríms Sánan í Vesturbæ rifin Linda Dröfn á lista BBC um 100 áhrifamestu konur heims Umboðsmaður Alþingis óskar svara frá Útlendingastofnun Rifrildi, innbrot og eftirför Fjárhagsáætlun samþykkt eftir ellefu tíma umræður Fagna þotunni sem markar tímamót í sögu Icelandair Stígarnir fá falleinkunn hjá hjólafólki Gátu loksins mætt aftur í skólann sinn á Selfossi „Menn ætla sér alla leið með þetta“ Skæð fuglaflensa fannst í kalkúnum í Ölfusi Sjá meira
Þurfa að handvinna gögn úr leghálssýnatökum Tæknilegir erfiðleikar við úrvinnslu leghálssýna hafa orðið til þess að biðtími eftir niðurstöðum úr leghálssýnatöku hefur lengst talsvert frá því að Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins tók við verkefninu. Forstjóri heilsugæslunnar segir að ekki verði hægt að laga þetta fyrr en á síðari hluta þessa árs. 2. júní 2021 23:14
Heilsugæslan horfir til framtíðar í samvinnu við Hvidovre Heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu hyggst síðar á þessu ári bjóða konum upp á að taka sjálfar leghálssýni. Þetta er sagt munu verða gert í samvinnu við rannsóknarstofu Hvidovre-sjúkrahússins en enn er óljóst hver mun sinna umræddum rannsóknum. 1. júní 2021 12:34
Þykir leitt að yfirfærslan gekk ekki sem skyldi Svandís Svavarsdóttir, heilbrigðisráðherra, segir ferlið við greiningar á leghálssýnum í Danmerku ganga betur með hverri vikunni sem líður. 31. maí 2021 13:46
Persónuvernd telur öryggisáhættu geta skapast við endurmerkingu leghálssýna við flutning milli landa Persónuvernd telur að mögulega muni reyna á álitaefni varðandi öryggi í tengslum við notkun danskra kennitalna og tengsl þeirra við íslenskar kennitölur, þegar leghálssýni eru flutt úr landi til rannsókna í Danmörku. 21. maí 2021 14:57
Landlæknir telur Landspítala geta sinnt leghálssýnarannsóknum Embætti landlæknis segir Landspítala eiga að geta sinnt rannsóknum á leghálssýnum, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Rannsóknirnar eru nú framkvæmdar í Danmörku en fagsamtök heilbrigðisstarfsmanna hafa kallað eftir því að þær verði fluttar heim. 21. maí 2021 09:06