Jóni Baldvini er gefið að sök að hafa laugardaginn 16. júní 2018 á heimili sínu á Granada á Spáni, strokið utanklæða upp og niður eftir rassi Carmen Jóhannsdóttur sem var gestkomandi á heimili Jóns. Héraðssaksóknari krefst þess að Jón Baldvin verði dæmdur til refsingar, greiðslu alls sakarkostnaðar auk þess sem krafist er einnar milljónar í miskabætur til handa Carmenar.
Samkvæmt upplýsingum fréttastofu fljúga Jón Baldvin, Bryndís Schram eiginkona hans og nágrannakona þeirra Hugrún, sem var gestur á heimili þeirra hjóna umrætt kvöld, til landsins til að gefa skýrslu fyrir dómi.
Carmen og tvö önnur vitni ákæruvaldsins, öll þrjú eru búsett á Spáni, munu gefa skýrslu rafrænt í dómsal.
Vafi um spænska lagagrein
Upphaflega vísaði héraðsdómur málinu frá. Í úrskurði héraðsdóms kom fram að ákæruvaldið hefði byggt mál sitt á því að háttsemin sem Jóni Baldvin var gefið að sök væri refsiverð eftir spænskum lögum og vísað til tiltekinnar lagagreinar, sem væri sambærileg íslenskri lagagrein.
Guðjón St. Marteinsson héraðsdómari taldi hins vegar að spænska ákvæðið gæti ekki talist sambærilegt íslenska ákvæðinu. Það væri „útilokað eða a.m.k. verulegur vafi“ á því að spænska lagagreinin ætti við um meinta háttsemi Jóns Baldvins. Þar sem ekki lægi heldur fyrir gild yfirlýsing frá spænskum yfirvöldum um að háttsemin væri refsiverð samkvæmt spænskum lögum ætti Jón Baldvin að njóta vafans.
Niðurstaðan var kærð til Landsréttar sem sendi málið til meðferðar í héraðsdómi á ný. Ástæðan var sú að lengri tími en fjórar vikur liðu frá því að munnlegum málflutningi um frávísunarkröfuna lauk og þar til úrskurðurinn var kveðinn upp.
Þegar þannig stendur á þurfa málsaðilar að fallast á að þess gerist ekki þörf að endurflytja málið. Þá þarf dómari að vera sammála málsaðilum. Það var ekki gert og fór málið aftur til meðferðar í héraði.
Héraðsdómur komst að sömu niðurstöðu í annarri tilraun og sagði ákæruvaldinu á ný hafa mistekist að sýna fram á að háttsemi Jóns Baldvins væri refsiverð samkvæmt spænskum lögum. Landsréttur vísaði málinu aftur til meðferðar í héraði þar sem um málið verður fjallað í þriðja sinn. Í þetta sinn er þó um aðalmeðferð í málinu að ræða en í hin tvö skiptin var málinu vísað frá.
Segja atvikið hafa verið sviðsett
Málið hefur verið mjög til umfjöllunar í fjölmiðlum. Carmen steig fram og greindi frá reynslu sinni af heimsókn til þeirra hjóna Jóns Baldvins og Bryndísar Schram. Jón Baldvin svaraði þessum ásökunum af hörku og hefur haldið því fram að atvikið hafi verið sviðsett.
Bryndís ritaði svo grein þar sem hún fór yfir málið eins og það horfði við henni. Bryndís fjallaði þar um ásakanir sem Jón Baldvin og þau hjón hefðu mátt sitja undir.
„Ég held, að þetta fár, þetta skyndilega og ímyndaða hatur, sem um þessar mundir beinist að okkur í samfélagsmiðlum, sé sprottið af því, sem heitir á þýsku „Schadenfreude“ – það að gleðjast yfir óförum annarra. Þannig fær fólk útrás fyrir sína eigin gremju, sitt niðurbælda hatur á öllum og öllu. Það hefur nautn af því að rífa niður mannorð náungans og baða sig í eigin illsku. Skaðagleði heitir það á íslensku,“ segir Bryndís meðal annars í pistli sínum.
Öll búsett á Spáni
Eins og fram hefur komið eru allir aðilar málsins búsettir á Spáni. Háttsemi Jóns Baldvins var þó ekki kærð þar í landi heldur hér á Íslandi. Erfiðleikar við meðferð málsins hafa einkum snúið að því hvort háttsemin sem Jóni Baldvini er gefið að sök sé refsiverð samkvæmt spænskum lögum.
Ákæruvaldið hefur þar vísað til tiltekinnar lagagreinar sem sé sambærileg íslenskri lagagrein sem fjallar um kynferðislega áreitni. Héraðsdómur hefur í tvígang talið að svo sé ekki og vísað meðal annars til skorts á gildri yfirlýsingu frá spænskum yfirvöldum um að háttsemin sé refsiverð.
Landsréttur taldi við síðustu vísun málsins heim í hérað að skilja mætti spænskt lagaákvæði þannig að það taki til hegðunar Jóns Baldvins.
