Ekki fengið af­sökunar­beiðni ára­tug eftir að eigin­konan lést vegna læknamistaka

„Ástkær eiginkona mín og besti vinur lést 44 ára gömul á heimili okkar þann 29. maí 2014. Hún lést 18 klukkustundum eftir að hafa verið útskrifuð af slysadeild Landspítalans eftir rifbeinsbrot,“ skrifar Einar Magnús Magnússon í skoðanagrein sem birtist á Vísi í morgun. 

Einar Magnús hefur greinina á því að fagna nýlegri afsökunarbeiðni Runólfs Pálssonar forstjóri Landspítalans vegna aðkomu spítalans að plastbarkamálinu svokallaða og afleiðingum þess. 

„Þar sýndi hann gott fordæmi um hvernig hægt er með auðmýkt og iðrun að brúa bilið sem stundum verður milli hins almenna borgara og þess sem við köllum „kerfið“ - í þessu tilfelli heilbrigðiskerfið. Vonandi er þetta dæmi um það sem koma skal en það vekur upp spurningar hvers vegna slík yfirbót hefur ekki fyrr átt sér stað?“ spyr Einar Magnús. 

Möguleg ábyrgð spítalans ekki rannsökuð

Hann lýsir því að í kjölfar andláts eiginkonu hans hafi lögregla rannsakað hvort hann væri mögulega ábyrgur fyrir andláti hennar, sem hann segir eðlilegt í ljósi þess að hún lést á heimili þeirra. Nokkru síðar hafi hann verið boðaður á fund og tilkynnt að hann lægi ekki undir grun en margt væri óljóst um dánarorsökina.

„Þrátt fyrir þann skamma tíma sem leið frá útskrift af slysadeild og þar til hún lést var ekki gerð nein rannsókn á hvort rekja mætti andlát hennar til þeirrar meðferðar sem hún fékk - eða fékk ekki - á slysadeild Landspítalans.“

Hann hafi farið fram á það við lögreglu að þessi angi yrði rannsakaður en þrátt fyrir ítrekaðar athuganir engin svör fengið. Lögregla hafi engar skýringar veitt á andláti hennar. Ári síðar hafi hann því sjálfur hrundið af stað rannsókn með aðstoð Medical Law ehf. 

Fékk of mikið af morfínskyldum lyfjum

Rannsóknarstofan hafi komist að því að á slysadeild Landspítalans hafi átt sér stað „ófullnægjandi og röng greining og meðferð ásamt ótímabærri og rangri ákvörðun um útskrift.“ Konunni hans hafi til dæmis verið gefnir of stórir skammtar morfínskyldra lyfja sem, ofan í sýkt lungu hennar, hafi valdið andnauð.

Einar vísar til skýrslu Sjúkratrygginga um málið: „Að mati Sjúkratrygginga hefði verið rétt að vista tjónþola á LSH meðan grafist var fyrir um orsakir hraðrar öndunar, íferðar í lungum og fleiðruvökva.“

Þess í stað hafi henni verið sagt að koma næsta dag í frekari rannsóknir. Um nóttina lést hún á heimili þeirra Einars.

Vildi ekki sjá heilbrigðisstarfsmann leiddan fyrir dóm

Einar segir að þegar þessi niðurstaða lá fyrir hafi það verið sett í hans hendur hvort hann vildi að lögreglurannsókn færi fram. Hann hafi metið það svo að ekki væri tilefni til þess að sjá heilbrigðisstarfsmann, sem hafi mætt til vinnu þennan dag til að hjúkra og bjarga lífum, leiddan fyrir dóm og dæmdan. 

„Ég hafði oftsinnis orðið vitni af því gríðarlega álagi sem starfsfólk slysadeildarinnar starfar við og því taldi ég að ábyrgðin lægi ofar en þar. Ég lagði ríka áherslu á það við þáverandi lögfræðing minn að niðurstöður rannsóknarinnar yrðu notaðar til að fyrirbyggja að nokkuð þessu líkt gæti endurtekið sig,“ segir Einar Magnús. 

„Ef þær ráðstafanir fælu meðal annars í sér brottvikningu starfsmanns eða starfsmanna þá væri það Landlæknis og Landspítalans að skera úr um það. Auk þess batt ég vonir við að einhver hefði samband og bæðist að minnsta kosti afsökunar. Það gerðist ekki.“

Hefur enn ekki fengið endurgreiddan kostnað

Hann segist hafa sent Landlækni fyrirspurn um stöðu málsins hjá honum árið 2022 en í ljós hafi komið að málið hafði ekki ratað á borð embættisins. Þarna voru rúm þrjú ár liðin frá því að rannsókninni lauk og sex ár frá andlátinu. 

„Algert rof virtist vera þar á milli þótt um væri að ræða dauðsfall af völdum mistaka á sjúkrastofnun. Átti það að vera auk alls annars í mínum launalausa verkahring að annast þau samskipti? Voru það eftir allt mistök hjá mér að kalla ekki eftir lögreglurannsókn með öllu því álagi og þjáningu sem því gæti fylgt?“

Hann segist að endingu sjálfur hafa sent niðurstöður rannsóknarinnar til landlæknis og vonast til þess að málinu færi þannig að ljúka. Það var þó ekki svo. Árið 2020 var send krafa til ríkislögmanns um að honum yrði greiddur sá kostnaður sem hann hafði lagt út við rannsóknina á andláti hennar. Vinna og kostnaður sem ríkið hafi átt að inna af hendi. 

„Fyrir mörgum árum síðan lá fyrir viðurkenning ríkislögmanns á rétti mínum hvað það varðar en samt hefur enn engin greiðsla borist. Ástæðan er sögð vera sú að verið sé að reikna vexti á upphæðina. Þeir útreikningar ríkislögmanns hafa tekið 4 mánuði og standa enn yfir.“

Alvarlegt fályndi

Sömuleiðis hafi átt að endurgreiða honum útfararkostnað og var sú niðurstaða tekin árið 2020. Þó svo að þá hafi verið liðin sex ár frá útförinni hafi sjúkratryggingar ekki ætlað að greiða honum vexti af því. Teldi hann ákvörðunina byggða á röngum forsendum gæti hann óskað eftir endurupptöku málsins.“

„Með öðrum orðum, legðu á þig enn meiri launalausa vinnu til viðbótar við rannsóknina á andláti konunnar þinnar og þá getur þú átt möguleika á að fá greidda vexti á sex ára skuld ríkisins við þig. Og ef þú hefur ekki þekkingu, þrek, þor eða kunnáttu skaltu ráða þér lögfræðing til þess,“segir Einar Magnús. 

„Fjöldi bréfa og tölvupósta sem ég hef undir höndum vitna um alvarlegt fályndi. Skort á eðlilegum verkferlum og því sem kalla má tillitsemi og auðmýkt. Undantekning frá því er þó bréf sem mér barst frá sýslumanni höfuðborgarsvæðisins vegna mats á verðmætum dánarbús. Þar var mér vottuð samúð. Íslensk tunga er rík af fallegum orðum sem gætu reynst virði fébóta þegar miski líkt og þessi á sér stað.“

Biður að vera beðinn afsökunar

Einar Magnús segir í samtali við fréttastofu að hann segi frá þessari upplifun sinni núna þar sem honum sé orðið ofboðið fályndið og virðingarleysið sem hann hafi fundið fyrir. Hann hafi í raun byrjað að skrifa greinina um leið og hann sá fréttir af afsökunarbeiðni Runólfs vegna plastbarkamálsins en ákveðið að bíða með birtingu til að gefa ríkislögmanni færi á að uppfylla loforð um endurgreiðslu útlagðs kostnaðar. 

„En nú er ekkert sem getur réttlætt það að segja ekki frá þessu. Ég myndi sjálfur vilja vita af því ef ég gerðist sekur um virðingarleysi, sem getur hafa verið ómeðvitað, en það er virðingarleysi. Ég held að öllum hlutaðeigandi sé hollt að setjast niður og skoða hvernig málum er háttað hvað þessi samskipti varðar,“ segir hann.  

Hann segir að það hafði til dæmis breytt upplifun sinni hefðu samskipti stofnana við hann verið með öðrum hætti. Hefðu önnur orð verið notuð við upphaf bréfa, sem send voru dánarbúi og aðstandendum. 

„Það er til fjöldi fallegra orða til að nota við það tilefni, eins og fyrirgefðu, afsakið, ég votta þér samúð okkar. Svona orð geta verið fjárbótavirði.“

Fyrst og fremst hafi skort tilfinninganæmi og samúð hjá þeim sem hann hafi mætt.

„Ég held ég hafi upplifað meiri hlýju og meiri tilfinningalega greind hjá miðstöðvarofninum í stofunni hjá mér en hjá mörgum þessum aðilum sem ég hef þurft að hafa samskipti við.“

„Kerfið“ bara annað fólk

Hann segir fólk ekki mega gleyma því að „kerfið“ samanstendur af fólki, fólki sem hafi vald yfir því hvernig það kemur fram við aðra. 

„Kerfið erum við - fólk sem við erum að hitta í fermingarveislum og afmælisboðum og jólahátíðum. Á bak við kerfið eru einstaklingar sem eiga sitt og sínar tilfinningar. Mig langar að við öll setjum okkur í spor hvers annars, að við náum að átta okkur á hvað er á bak við erindið sem er að berast. Til dæmis frá einhverjum með viðlíka reynslu og ég,“ segir Einar Magnús. 

„Að við látum ekki fjarlægðina, af því að persónan situr ekki fyrir framan okkur, skapa það sem ég kalla kviksyndi mannúðar.“

Hann segir sömuleiðis fáránlegt að hann, sem aðstandandi hafi þurft að hrinda af stað rannsókn og að afgreiðsla málsins hafi tekið allan þennan tíma - rétt um áratug.

„Það gróa engin sár á meðan. Allt á sinn tíma, maður sættir sig auðvitað aldrei við það sem gerðist en maður getur lært að lifa með því. Þegar maður þarf að standa í svona málum, sem samviskan leyfir manni ekki annað en að standa í, er verið að draga allt sorgarferli á langinn,“ segir Einar og bætir við:

„Og í raun er verið að tefla heilsu manns í tvísýnu. Þessi saga mín er pottþétt ekki einsdæmi. Ef ég hefði ekki látið rannsaka andlátið sjálfur þá hefði ekkert komið í ljós hvað það varðar - að þarna átti sér stað manndráp af gáleysi.“