„Þá byrjaði ofbeldi og ég þurfti bara að snúa mér á hina hliðina“ Stefán Árni Pálsson skrifar 4. mars 2021 10:31 Ásmundur Einar átti erfiða æsku og opnar sig um hana í viðtali við Sölva Tryggvason. Barnamálaráðherrann Ásmundur Einar Daðason opnaði sig á dögunum um áföll sem hann varð fyrir í æsku, sem höfðu legið eins og steinn í maganum á honum í gegnum allt lífið. Hann er nýjasti gesturinn í Podcasti Sölva Tryggvasonar. Í þættinum opnar hann sig um eigin æsku, en talar líka um fangelsin í landinu. „Fangelsin eru á einhvern hátt það þyngsta í félagslega kerfinu. Og þó að það séu einstaklingar þar inni sem eru á einhvern hátt siðblindir, þá er stærsti hlutinn af föngum einfaldlega strákar og stelpur sem er búið að brjóta þannig niður að það er eiginlega ótrúlegt að þau séu enn á lífi. Maður hugsar bara hvernig það hafi mátt gerast að enginn hafi aðstoðað þessa einstaklinga fyrr á lífsleiðinni. Ég hef sest niður með föngum af því að ég vil skilja aðstæður þeirra og ég hef meira að segja farið í svett hjá Tolla Morthens með föngum og þar hef ég fundið það svo skýrt að það er enginn munur á mér og þeim. Þegar ég spjallaði við einn þeirra um hans sögu og mína fann ég mjög sterkt að það væri algjörlega tilviljunum háð að ég væri þar sem ég væri og hann væri þar sem hann væri. Þetta hefði alveg getað verið öfugt. Í fangelsunum er oft að sjá ljótasta endann á því þegar samfélagið hefur svikið börnin sín,“ segir Ásmundur. Ásmundur Einar þekkir það af eigin raun að eiga flókna og erfiða barnæsku. „Foreldrar mínir skilja þegar ég er fimm ára gamall og mamma flutti í bæinn og ég með henni. Það var mikil áfengisnotkun á heimilinu og svo hefur mamma átt við mikil andleg veikindi að stríða líka. Það voru tíð makaskipti hjá henni og margir af þessum mönnum voru miklir ógæfumenn og það var algengt að það væri ofbeldi inni á heimilinu. Þegar við bjuggum til að mynda í Noregi byrjuðum við á að búa í hjólhýsi og mamma kynntist manni sem var mikill áfengissjúklingur og beitti hana miklu ofbeldi. Það var ekkert óeðlilegt að hún færi út á föstudegi og kæmi á laugardagskvöldi til baka, eða að hún kæmi heim um miðja nótt og þá byrjaði ofbeldi og ég þurfti bara að snúa mér á hina hliðina. Þetta hvílir í raun á manni alla ævi,“ segir Ásmundur og heldur áfram. Öll tilfinningaleg samskipt brengluð „Á einhverjum punkti fann ég rosalega mikla reiði í garð bæði mömmu og pabba, sem endaði með því að ég var farinn að springa. Og þó að ég sé búinn að fyrirgefa þetta er þetta eitthvað sem kemur og fer og mér líður oft eins og ég sé að spila slönguspilið alla daga. Öll tilfinningaleg samskipti verða mjög brengluð hjá manni sjálfum eftir svona æsku og ég er enn að vinna í því,” segir Ásmundur Einar sem flutti mikið í æsku og var til að mynda í sjö grunnskólum. „Þegar ég var kominn í áttunda bekk og það átti að fara að flytja einu sinni enn hugsaði ég með mér að ég gæti ekki meira af þessum flutningum. Ég tek það skýrt fram að ég elska móður mína og þykir mjög vænt um hana og átta mig á því hversu erfitt þetta hefur verið fyrir hana í gegnum árin. Hún missti báða foreldra sína fyrir tvítugt og mamma hennar brann inni þegar hún var með stóru systur sína nýfædda. Hún hefur þurft að bera hluti á sálinni allt lífið sem eru gífurlega erfiðir. En þegar ég opnaði fyrst á mína sögu opinberlega bar ég það undir bæði pabba og mömmu og systkini mín og það var ferðalag að fara í gegnum það. Sumt af þessum höfðum við mamma aldrei rætt okkar á milli. Fyrir nokkrum árum hefði ég aldrei setið hérna og talað við þig um þetta á þennan hátt. En þegar ég tók skrefið og ákvað að ég væri að berjast fyrir börn á Íslandi fann ég að það breytti mér og það er á vissan hátt mín þerapía. Mér líður vel að elta þetta, þó að ég viti ekki alveg hvert það tekur mig eða af hverju það er þannig, en ég finn bara að það er rétt. En ég á enn mína vondu daga þó að ég sé ráðherra og það sé mikið að gera. Ég á mína daga þar sem ég fæ bara stein í magann og ligg uppi í rúmi og leggst á hina hliðina og hugsa: „Ég get þetta ekki lengur”, en þá þarf maður að hugsa betur um sjálfan sig og vinna í sjálfum sér, af því að þetta gerist ekki að sjálfu sér.” Hann talar í þættinum um mikilvægi þess að gefa börnum rödd og eitt af því sem ætti að gera væri að lækka kosningaaldur. Barnaleg einlægni vantar í samfélagið „Mín skoðun er sú að við eigum að lækka aldur þegar kemur að atkvæðisrétti fólks. Við eigum að auka raddir barna og unglinga í samfélaginu. Þau eru mjög oft með ótrúlega skynsama sýn á hlutina ef við bara leyfum okkur að hlusta. Og ég er alveg sannfærður um að ef við leyfum þeirra röddum að fá meira vægi mun það breyta því hvernig við fullorðna fólkið hugsum hlutina. Þessi einlægni sem börnin eru með er oft nákvæmlega það sem skortir í samfélaginu. Ég veit ekki alveg hversu mikið við eigum að lækka kosningaaldurinn, en ég held að það sé mjög skynsamlegt að lækka hann eitthvað.“ Ásmundur Einar segir að tvennt hafi verið skrýtið fyrst um sinn eftir að hann varð ráðherra. „Það sem mér fannst erfiðast við að verða ráðherra var aðallega tvennt. Annars vegar að tapa stjórnuninni á eigin tíma og vera allt í einu kominn með ritara sem á að halda utan um dagbókina manns. Mér finnst ég alltaf vera að flýja og fela mig frá ritaranum mínum til að það sé ekki tekin af mér of mikil stjórn. Hitt er svo að vera allt í einu með bílstjóra og mega ekki keyra sjálfur, en ég var fljótur að koma mér út úr því og keyra bara á bílaleigubíl. Það eru reglur um að ráðherrarnir séu með bílstjóra og fólkið í kring vildi ekki að ég væri að keyra sjálfur og alls ekki ráðherrabílinn. Þá bað ég bara um Skoda Octavia eins og túristarnir og það gekk eftir. Mér finnst best að keyra sjálfur, en bílstjórinn keyrir mig oft innanbæjar,“ segir Ásmundur. Í þættinum talar Ásmundur opinskátt um aðstæður sínar í barnæsku. Hann fer líka yfir ástríðuna fyrir málefnum barna og allt það sem samfélagið getur gert til að bæta aðstæður barna og unglinga sem standa höllum fæti. Podcast með Sölva Tryggva Framsóknarflokkurinn Ofbeldi gegn börnum Félagsmál Mest lesið Seldist upp daginn eftir kosningasigur Kristrúnar Tíska og hönnun „Risa tilkynning“ Lífið „Ég myndi ekki vilja fá þetta í andlitið“ Lífið Laufey Lín og Bjarki á lista Forbes Lífið Birgitta prinsessa er látin Lífið Gleðilegir gestir í hátíðarskapi á safninu Menning Þetta hlustaði heimsbyggðin á árið 2024 Lífið Taka sér hlé hvort frá öðru Lífið 40 ára kona: Er of seint að deita konur? Lífið Til að fá listamannalaun þarftu að vera í náðinni Lífið Fleiri fréttir Ásta Fanney til Feneyja Þetta hlustaði heimsbyggðin á árið 2024 Birgitta prinsessa er látin Laufey Lín og Bjarki á lista Forbes Með okkar augum fengu Kærleikskúluna Flatur strúktúr gekk ekki upp Fyrsta verkefni þingmanna verði að mála mynd hver af öðrum Tónlistarkona selur íbúð í miðbænum „Ég myndi ekki vilja fá þetta í andlitið“ Taka sér hlé hvort frá öðru Sá yngsti 23 ára og sá elsti 98 ára Þjóðþekktir einstaklingar búa til pláss fyrir grínstjóra UNICEF „Risa tilkynning“ Komst í jólaskapið í september 40 ára kona: Er of seint að deita konur? Fitusmánuð á rauða dreglinum Daníel Takefusa og Ásdís Eva selja íbúð á eftirsóttum stað Sóli mátti bara tala í eftirhermum Heitasti útvarpsmaður landsins selur slotið Dagur og Jónas Reynir fá ekki starfslaun Gummi Kíró og Lína fagna fimm árum af ást Til að fá listamannalaun þarftu að vera í náðinni Hlýlegt sjónvarpsherbergi með vínbar í Garðabæ Kvöddu með stæl Ástfangnar í tuttugu ár Gísli Pálmi er orðinn pabbi Harold með ólæknandi krabbamein Opna „hommalegustu blómabúðina í bænum“ Orð ársins vísar til rotnunar heilans Alma Möller og Inga Sæland í mesta stuðinu Sjá meira
Í þættinum opnar hann sig um eigin æsku, en talar líka um fangelsin í landinu. „Fangelsin eru á einhvern hátt það þyngsta í félagslega kerfinu. Og þó að það séu einstaklingar þar inni sem eru á einhvern hátt siðblindir, þá er stærsti hlutinn af föngum einfaldlega strákar og stelpur sem er búið að brjóta þannig niður að það er eiginlega ótrúlegt að þau séu enn á lífi. Maður hugsar bara hvernig það hafi mátt gerast að enginn hafi aðstoðað þessa einstaklinga fyrr á lífsleiðinni. Ég hef sest niður með föngum af því að ég vil skilja aðstæður þeirra og ég hef meira að segja farið í svett hjá Tolla Morthens með föngum og þar hef ég fundið það svo skýrt að það er enginn munur á mér og þeim. Þegar ég spjallaði við einn þeirra um hans sögu og mína fann ég mjög sterkt að það væri algjörlega tilviljunum háð að ég væri þar sem ég væri og hann væri þar sem hann væri. Þetta hefði alveg getað verið öfugt. Í fangelsunum er oft að sjá ljótasta endann á því þegar samfélagið hefur svikið börnin sín,“ segir Ásmundur. Ásmundur Einar þekkir það af eigin raun að eiga flókna og erfiða barnæsku. „Foreldrar mínir skilja þegar ég er fimm ára gamall og mamma flutti í bæinn og ég með henni. Það var mikil áfengisnotkun á heimilinu og svo hefur mamma átt við mikil andleg veikindi að stríða líka. Það voru tíð makaskipti hjá henni og margir af þessum mönnum voru miklir ógæfumenn og það var algengt að það væri ofbeldi inni á heimilinu. Þegar við bjuggum til að mynda í Noregi byrjuðum við á að búa í hjólhýsi og mamma kynntist manni sem var mikill áfengissjúklingur og beitti hana miklu ofbeldi. Það var ekkert óeðlilegt að hún færi út á föstudegi og kæmi á laugardagskvöldi til baka, eða að hún kæmi heim um miðja nótt og þá byrjaði ofbeldi og ég þurfti bara að snúa mér á hina hliðina. Þetta hvílir í raun á manni alla ævi,“ segir Ásmundur og heldur áfram. Öll tilfinningaleg samskipt brengluð „Á einhverjum punkti fann ég rosalega mikla reiði í garð bæði mömmu og pabba, sem endaði með því að ég var farinn að springa. Og þó að ég sé búinn að fyrirgefa þetta er þetta eitthvað sem kemur og fer og mér líður oft eins og ég sé að spila slönguspilið alla daga. Öll tilfinningaleg samskipti verða mjög brengluð hjá manni sjálfum eftir svona æsku og ég er enn að vinna í því,” segir Ásmundur Einar sem flutti mikið í æsku og var til að mynda í sjö grunnskólum. „Þegar ég var kominn í áttunda bekk og það átti að fara að flytja einu sinni enn hugsaði ég með mér að ég gæti ekki meira af þessum flutningum. Ég tek það skýrt fram að ég elska móður mína og þykir mjög vænt um hana og átta mig á því hversu erfitt þetta hefur verið fyrir hana í gegnum árin. Hún missti báða foreldra sína fyrir tvítugt og mamma hennar brann inni þegar hún var með stóru systur sína nýfædda. Hún hefur þurft að bera hluti á sálinni allt lífið sem eru gífurlega erfiðir. En þegar ég opnaði fyrst á mína sögu opinberlega bar ég það undir bæði pabba og mömmu og systkini mín og það var ferðalag að fara í gegnum það. Sumt af þessum höfðum við mamma aldrei rætt okkar á milli. Fyrir nokkrum árum hefði ég aldrei setið hérna og talað við þig um þetta á þennan hátt. En þegar ég tók skrefið og ákvað að ég væri að berjast fyrir börn á Íslandi fann ég að það breytti mér og það er á vissan hátt mín þerapía. Mér líður vel að elta þetta, þó að ég viti ekki alveg hvert það tekur mig eða af hverju það er þannig, en ég finn bara að það er rétt. En ég á enn mína vondu daga þó að ég sé ráðherra og það sé mikið að gera. Ég á mína daga þar sem ég fæ bara stein í magann og ligg uppi í rúmi og leggst á hina hliðina og hugsa: „Ég get þetta ekki lengur”, en þá þarf maður að hugsa betur um sjálfan sig og vinna í sjálfum sér, af því að þetta gerist ekki að sjálfu sér.” Hann talar í þættinum um mikilvægi þess að gefa börnum rödd og eitt af því sem ætti að gera væri að lækka kosningaaldur. Barnaleg einlægni vantar í samfélagið „Mín skoðun er sú að við eigum að lækka aldur þegar kemur að atkvæðisrétti fólks. Við eigum að auka raddir barna og unglinga í samfélaginu. Þau eru mjög oft með ótrúlega skynsama sýn á hlutina ef við bara leyfum okkur að hlusta. Og ég er alveg sannfærður um að ef við leyfum þeirra röddum að fá meira vægi mun það breyta því hvernig við fullorðna fólkið hugsum hlutina. Þessi einlægni sem börnin eru með er oft nákvæmlega það sem skortir í samfélaginu. Ég veit ekki alveg hversu mikið við eigum að lækka kosningaaldurinn, en ég held að það sé mjög skynsamlegt að lækka hann eitthvað.“ Ásmundur Einar segir að tvennt hafi verið skrýtið fyrst um sinn eftir að hann varð ráðherra. „Það sem mér fannst erfiðast við að verða ráðherra var aðallega tvennt. Annars vegar að tapa stjórnuninni á eigin tíma og vera allt í einu kominn með ritara sem á að halda utan um dagbókina manns. Mér finnst ég alltaf vera að flýja og fela mig frá ritaranum mínum til að það sé ekki tekin af mér of mikil stjórn. Hitt er svo að vera allt í einu með bílstjóra og mega ekki keyra sjálfur, en ég var fljótur að koma mér út úr því og keyra bara á bílaleigubíl. Það eru reglur um að ráðherrarnir séu með bílstjóra og fólkið í kring vildi ekki að ég væri að keyra sjálfur og alls ekki ráðherrabílinn. Þá bað ég bara um Skoda Octavia eins og túristarnir og það gekk eftir. Mér finnst best að keyra sjálfur, en bílstjórinn keyrir mig oft innanbæjar,“ segir Ásmundur. Í þættinum talar Ásmundur opinskátt um aðstæður sínar í barnæsku. Hann fer líka yfir ástríðuna fyrir málefnum barna og allt það sem samfélagið getur gert til að bæta aðstæður barna og unglinga sem standa höllum fæti.
Podcast með Sölva Tryggva Framsóknarflokkurinn Ofbeldi gegn börnum Félagsmál Mest lesið Seldist upp daginn eftir kosningasigur Kristrúnar Tíska og hönnun „Risa tilkynning“ Lífið „Ég myndi ekki vilja fá þetta í andlitið“ Lífið Laufey Lín og Bjarki á lista Forbes Lífið Birgitta prinsessa er látin Lífið Gleðilegir gestir í hátíðarskapi á safninu Menning Þetta hlustaði heimsbyggðin á árið 2024 Lífið Taka sér hlé hvort frá öðru Lífið 40 ára kona: Er of seint að deita konur? Lífið Til að fá listamannalaun þarftu að vera í náðinni Lífið Fleiri fréttir Ásta Fanney til Feneyja Þetta hlustaði heimsbyggðin á árið 2024 Birgitta prinsessa er látin Laufey Lín og Bjarki á lista Forbes Með okkar augum fengu Kærleikskúluna Flatur strúktúr gekk ekki upp Fyrsta verkefni þingmanna verði að mála mynd hver af öðrum Tónlistarkona selur íbúð í miðbænum „Ég myndi ekki vilja fá þetta í andlitið“ Taka sér hlé hvort frá öðru Sá yngsti 23 ára og sá elsti 98 ára Þjóðþekktir einstaklingar búa til pláss fyrir grínstjóra UNICEF „Risa tilkynning“ Komst í jólaskapið í september 40 ára kona: Er of seint að deita konur? Fitusmánuð á rauða dreglinum Daníel Takefusa og Ásdís Eva selja íbúð á eftirsóttum stað Sóli mátti bara tala í eftirhermum Heitasti útvarpsmaður landsins selur slotið Dagur og Jónas Reynir fá ekki starfslaun Gummi Kíró og Lína fagna fimm árum af ást Til að fá listamannalaun þarftu að vera í náðinni Hlýlegt sjónvarpsherbergi með vínbar í Garðabæ Kvöddu með stæl Ástfangnar í tuttugu ár Gísli Pálmi er orðinn pabbi Harold með ólæknandi krabbamein Opna „hommalegustu blómabúðina í bænum“ Orð ársins vísar til rotnunar heilans Alma Möller og Inga Sæland í mesta stuðinu Sjá meira