Lífseigu samstarfi í geimnum að ljúka og keppt til tunglsins Samúel Karl Ólason skrifar 27. apríl 2021 09:15 Smíði geimstöðvarinnar hófst árið 1998 og fyrstu geimfararnir fóru þar um borð árið 2000. Sérfræðingar segja hægt að halda rekstri geimstöðvarinnar áfram til ársins 2028 í hið minnsta. Vísir/NASA Í rúma tvo áratugi hafa geimvísindamenn og geimfarar Rússlands og Bandaríkjanna unnið náið saman, samhliða því að samskipti ríkjanna tveggja hafa beðið verulega hnekki. Þó viðskiptaþvingunum og refsiaðgerðum hafi verið beitt á báða bóga hefur geimurinn verið sér á báti. Sá tími er nú liðinn. Nýr kafli virðist vera að hefjast í kapphlaupinu í geimnum sem staðið hefur yfir, í áföngum, í áratugi. Samvinna Rússa og Bandaríkjamanna hefur að mestu snúið að Alþjóðlegu geimstöðinni (ISS). Rússar tilkynntu þó í síðustu viku að þeir ætluðu að hætta að taka þátt í starfsemi geimstöðvarinnar árið 2025. Í kjölfarið var svo tilkynnt að Rússar ætluðu sér að koma nýrri geimstöð á braut um jörðu fyrir árið 2030. Þá ætla þeir einnig að byggja nýja geimstöð á tunglinu, í samstarfi við Kínverja. Það var eftir að Bandaríkin buðu Rússum að taka þátt í Artemis-áætluninni sem snýr að því að senda menn til tunglsins, mögulega á árinu 2024, koma þar upp varanlegri bækistöð og nota tunglið sem stökkpall lengra út í sólkerfið. Nýja geimstöðin á að vera í hærri sporbraut og vera að miklu leyti stýrt af gervigreind og vélmennum, samkvæmt Júrí Borisov, aðstoðarforsætisráðherra, sem vitnað er í í frétt CNN. Auk Rússlands og Bandaríkjanna hafa sextán önnur ríki komið að geimstöðinni, sem var skotið á loft árið 1998. Hún hefur verið heimili vel á þriðja hundrað geimfara frá nítján ríkjum frá árinu 2000, þegar fyrstu geimfararnir komu sér þar fyrir. Það voru geimfararnir William Shepherd, frá Bandaríkjunum, og Sergei Krikalev og Yuri Gidsenkó, frá Rússlandi. Sergei Krikalev, William Shepherd og Yuri Gidsenkó.Vísir/NASA Þegar þetta er skrifað eru ellefu geimfarar um borð í geimstöðinni og þar af eru tveir Rússar, tveir Japanar, einn Frakki og sex Bandaríkjamenn. Sérfræðingar NASA segja að fátt standi í vegi þess að halda starfsemi geimstöðvarinnar áfram til minnst 2028. Einhverjar uppfærslur þurfi til en hin 440 tonna geimstöð mun þó alltaf enda í bitum á botni Kyrrahafsins. Ellefu geimfarar eru um borð í geimstöðinni þegar þetta er skrifað.Vísir/NASA Eins og segir í grein FT þurftu vestrænir aðilar að geimstöðinni sérstaklega á Rússum að halda vegna Soyuz-eldflauganna. Þær hafa verið einstaklega áreiðanlegar og geta flutt mikinn farm út í geim. Þá treysti Geimvísindastofnun Rússlands, Roscosmos, á greiðslur annarra ríkja fyrir geimskotin. Geimvísindastofnun Bandaríkjanna greiddi til að mynda 3,9 milljarða dala fyrir sæti fyrir geimfara um borð í Soyuz-eldflaugum á árunum 2011 til 2019. Það var árið 2011 sem Bandaríkin hættu að nota geimskutlurnar gömlu og reiddu þeir sig í kjölfarið alfarið á Rússa til að koma fólki til geimstöðvarinnar. Þetta samstarf Rússa og Bandaríkjamanna hefur verið stöðugt, jafnvel þó samband ríkjanna hafi verið óstöðugt. Brottrekstur erindreka, viðskiptaþvinganir, refsiaðgerðir og aðrir neikvæðir kaflar í sögu ríkjanna hafa ekki komið niður á samvinnu geimvísindamanna og geimfara. Nú hafa Bandaríkin sent þrjá hópa geimfara til geimstöðvarinnar með eldflaugum og geimförum fyrirtækisins SpaceX. Aukinn áreiðanleiki SpaceX hefur í för með sér minni áherslu á Rússa og Soyuz-eldflaugar þeirra. Þá var það í kjölfar þess að Bandaríkin og önnur ríki beittu Rússa refsiaðgerðum í kjölfar innlimunar þeirra á Krímskaga af Úkraínu, sem Rússar fóru að líta til Kína. Tvö rússnesk geimför áföst Alþjóðlegu geimstöðinni. Soyuz-geimfar og Progress.Vísir/NASA Stefnir í nýtt kapphlaup Útlit er fyrir nýtt kapphlaup á næstu árum, sem snýr að því að koma mönnum til tunglsins og reisa þar geimstöð. Kínverjar stefna að því að skjóta fyrsta hluta nýrrar geimstöðvar þeirra á braut um jörðu á næstunni, mögulega á fimmtudaginn. Kínverjum hefur ekki verið leyft að koma að samstarfinu í kringum ISS vegna ótta Bandaríkjamanna á leka leynilegra gagna og þjófnaðar á tækni. Ráðamenn í Kína hafa reynt að leita að samstarfi við Evrópumenn en það hefur litlum árangri skilað. Sjá einnig: Kínverjar leitast eftir alþjóðlegu samstarfi í geimnum Fyrsti hluti geimstöðvarinn er 16,6 metra langur með 4,2 metra þvermál og um 22 tonn að þyngd. Í heildina verður geimstöðin í þremur hlutum og um 66 tonn að þyngd og á hún að hýsa þrjá geimfara í hálft ár í senn. Vonast er til þess að senda geimfara til geimstöðvarinnar strax í júní, samkvæmt frétt kínverska ríkisdagblaðsins Global Times. Heilt yfir stendur til að senda um ellefu geimför vegna byggingar geimstöðvarinnar á næstu tveimur árum. Þar af fjögur mönnuð geimför. Í kjölfarið ætla Kínverjar að reisa geimstöðina með Rússum og er verið að þróa stærðarinnar eldflaug í Kína sem nota á til að skjóta meira en 50 tonnum út í geim í hverju geimskoti. Allir beina sjónum sínum að tunglinu Geimkapphlaupið er ekki nýtt. Það hófst milli Bandaríkjanna og Sovétríkjanna á tímum kalda stríðsins og hefur í raun staðið yfir síðan. Ríki heimsins keppast um að vera fyrst til að gera hitt og þetta í geimnum. Í gamla daga snerist kapphlaupið að miklu leyti um tunglið og er farið að gera það aftur. Kapp er lagt á að koma mönnum þangað á nýjan leik og þaðan lengra út í sólkerfið. Geimurinn Tunglið Rússland Bandaríkin Kína Artemis-áætlunin Alþjóðlega geimstöðin Tengdar fréttir Margir áfangar í geimskoti SpaceX og NASA Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) og SpaceX munu á fimmtudaginn skjóta fjórum geimförum af stað til alþjóðlegu geimstöðvarinnar. Verður það í fyrsta sinn sem eldflaug og geimfar eru endurnýtt til að koma geimförum út í geim. 20. apríl 2021 13:32 NASA semur við SpaceX um að lenda geimförum aftur á tunglinu Geimvísindastofnun Bandaríkjanna, NASA, hefur samið við fyrirtækið SpaceX um þróun á lendingarfari sem notað verður til að lenda mönnum á tunglinu. Starfsmenn fyrirtækisins, sem er í eigu auðjöfursins Elon Musk, munu þróa sérstaka tegund Starship geimskipsins og nota það til að lenda tveimur bandarískum geimförum á tunglinu á næstu árum. 17. apríl 2021 10:25 Það helsta í geimnum 2021: Tunglið er aftur orðið töff Geimförum og ferðum hefur farið hratt fjölgandi á undanförnum árum og er útlit fyrir að sú þróun haldi áfram. Sérstaklega með tilliti til aukinna umsvifa einkafyrirtækja á þessu sviði. 7. janúar 2021 08:31 Geimfararnir sem stefna á tunglið Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) opinberaði í gær hóp geimfara sem hafa verið valdir til að taka þátt í Artemis áætluninni. Hún snýr að því að hefja mannaðar geimferðir til tunglsins á nýjan leik og nota það sem stökkpall fyrir geimferðir lengra út í sólkerfið og þá sérstaklega til mars. 10. desember 2020 13:10 Ætla sér að reisa geimstöð á tunglinu Rússar og Kínverjar hafa gert samkomulag um að reisa rannsóknarstöð á tunglinu. Stöðina vilja þeir nota bæði til könnunar og nýtingar tunglsins í framtíðinni. 11. mars 2021 13:27 Mest lesið Ekki allir sammála um magn jólaskreytinga eða litaval Innlent Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Erlent Háskólafólk mótmælir gjaldtöku á nemendur utan EES Innlent Launmorð á götum New York Erlent Konfektið í hæstu hæðum Innlent Þessi voru oftast strikuð út í Reykjavík Innlent Bankarnir of bráðir í vaxtahækkunum Innlent Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Erlent Plötusnúður fagnar sigri gegn Reyni Traustasyni Innlent Rútuslys austan við Hala í Suðursveit Innlent Fleiri fréttir Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Franska ríkisstjórnin fallin Ákæra forsetann formlega vegna herlaga Launmorð á götum New York Combs kærður fyrir að hafa látið konu hanga fram af svölum Mega ekki lengur leggja stund á hjúkrunar- og ljósmóðurfræði Leggja drög að ákæru á hendur forsetanum Krefjast niðurfellingar í þöggunarmálinu Herlögin loks felld úr gildi Sækja að annarri stórri borg í Sýrlandi Óvissa þrátt fyrir að þingið hafi fellt neyðarlögin úr gildi Lýsir yfir herlögum í Suður-Kóreu Engin greinarmunur gerður á Líbanon og Hezbollah ef friðurinn heldur ekki Rannsaka ekki ljósleiðaraskemmdir sem sakamál ennþá Stefnir í vantraust og aðra stjórnarkreppu Skorið á ljósleiðara í Finnlandi Hafnar því að þurfa að velja á milli Bandaríkjanna og Evrópu Fordæmalaus náðun Bidens Mörg hundruð vígamenn frá Írak til aðstoðar Assad-liðum Vilja vara aðra við örlögum dóttur sinnar í Laos Játar að hafa ekki afl til að taka aftur hernumdu svæðin Ríkisstjórnin og Barnier í hættu vegna fjárlaga Biden náðar son sinn Kynlífsverkafólk í Belgíu á nú rétt á fæðingarorlofi og lífeyri Ungur maður særði tvennt í skotárás á Grænlandi Hafa náð tökum á hálfri Aleppo og fjölda þorpa Assad-liðar gefa hratt eftir í Aleppo Síðasta heimsókn forseta fyrir opnun Notre Dame Tjadar og Senegalar segja Frökkum að koma sér Sjá meira
Nýr kafli virðist vera að hefjast í kapphlaupinu í geimnum sem staðið hefur yfir, í áföngum, í áratugi. Samvinna Rússa og Bandaríkjamanna hefur að mestu snúið að Alþjóðlegu geimstöðinni (ISS). Rússar tilkynntu þó í síðustu viku að þeir ætluðu að hætta að taka þátt í starfsemi geimstöðvarinnar árið 2025. Í kjölfarið var svo tilkynnt að Rússar ætluðu sér að koma nýrri geimstöð á braut um jörðu fyrir árið 2030. Þá ætla þeir einnig að byggja nýja geimstöð á tunglinu, í samstarfi við Kínverja. Það var eftir að Bandaríkin buðu Rússum að taka þátt í Artemis-áætluninni sem snýr að því að senda menn til tunglsins, mögulega á árinu 2024, koma þar upp varanlegri bækistöð og nota tunglið sem stökkpall lengra út í sólkerfið. Nýja geimstöðin á að vera í hærri sporbraut og vera að miklu leyti stýrt af gervigreind og vélmennum, samkvæmt Júrí Borisov, aðstoðarforsætisráðherra, sem vitnað er í í frétt CNN. Auk Rússlands og Bandaríkjanna hafa sextán önnur ríki komið að geimstöðinni, sem var skotið á loft árið 1998. Hún hefur verið heimili vel á þriðja hundrað geimfara frá nítján ríkjum frá árinu 2000, þegar fyrstu geimfararnir komu sér þar fyrir. Það voru geimfararnir William Shepherd, frá Bandaríkjunum, og Sergei Krikalev og Yuri Gidsenkó, frá Rússlandi. Sergei Krikalev, William Shepherd og Yuri Gidsenkó.Vísir/NASA Þegar þetta er skrifað eru ellefu geimfarar um borð í geimstöðinni og þar af eru tveir Rússar, tveir Japanar, einn Frakki og sex Bandaríkjamenn. Sérfræðingar NASA segja að fátt standi í vegi þess að halda starfsemi geimstöðvarinnar áfram til minnst 2028. Einhverjar uppfærslur þurfi til en hin 440 tonna geimstöð mun þó alltaf enda í bitum á botni Kyrrahafsins. Ellefu geimfarar eru um borð í geimstöðinni þegar þetta er skrifað.Vísir/NASA Eins og segir í grein FT þurftu vestrænir aðilar að geimstöðinni sérstaklega á Rússum að halda vegna Soyuz-eldflauganna. Þær hafa verið einstaklega áreiðanlegar og geta flutt mikinn farm út í geim. Þá treysti Geimvísindastofnun Rússlands, Roscosmos, á greiðslur annarra ríkja fyrir geimskotin. Geimvísindastofnun Bandaríkjanna greiddi til að mynda 3,9 milljarða dala fyrir sæti fyrir geimfara um borð í Soyuz-eldflaugum á árunum 2011 til 2019. Það var árið 2011 sem Bandaríkin hættu að nota geimskutlurnar gömlu og reiddu þeir sig í kjölfarið alfarið á Rússa til að koma fólki til geimstöðvarinnar. Þetta samstarf Rússa og Bandaríkjamanna hefur verið stöðugt, jafnvel þó samband ríkjanna hafi verið óstöðugt. Brottrekstur erindreka, viðskiptaþvinganir, refsiaðgerðir og aðrir neikvæðir kaflar í sögu ríkjanna hafa ekki komið niður á samvinnu geimvísindamanna og geimfara. Nú hafa Bandaríkin sent þrjá hópa geimfara til geimstöðvarinnar með eldflaugum og geimförum fyrirtækisins SpaceX. Aukinn áreiðanleiki SpaceX hefur í för með sér minni áherslu á Rússa og Soyuz-eldflaugar þeirra. Þá var það í kjölfar þess að Bandaríkin og önnur ríki beittu Rússa refsiaðgerðum í kjölfar innlimunar þeirra á Krímskaga af Úkraínu, sem Rússar fóru að líta til Kína. Tvö rússnesk geimför áföst Alþjóðlegu geimstöðinni. Soyuz-geimfar og Progress.Vísir/NASA Stefnir í nýtt kapphlaup Útlit er fyrir nýtt kapphlaup á næstu árum, sem snýr að því að koma mönnum til tunglsins og reisa þar geimstöð. Kínverjar stefna að því að skjóta fyrsta hluta nýrrar geimstöðvar þeirra á braut um jörðu á næstunni, mögulega á fimmtudaginn. Kínverjum hefur ekki verið leyft að koma að samstarfinu í kringum ISS vegna ótta Bandaríkjamanna á leka leynilegra gagna og þjófnaðar á tækni. Ráðamenn í Kína hafa reynt að leita að samstarfi við Evrópumenn en það hefur litlum árangri skilað. Sjá einnig: Kínverjar leitast eftir alþjóðlegu samstarfi í geimnum Fyrsti hluti geimstöðvarinn er 16,6 metra langur með 4,2 metra þvermál og um 22 tonn að þyngd. Í heildina verður geimstöðin í þremur hlutum og um 66 tonn að þyngd og á hún að hýsa þrjá geimfara í hálft ár í senn. Vonast er til þess að senda geimfara til geimstöðvarinnar strax í júní, samkvæmt frétt kínverska ríkisdagblaðsins Global Times. Heilt yfir stendur til að senda um ellefu geimför vegna byggingar geimstöðvarinnar á næstu tveimur árum. Þar af fjögur mönnuð geimför. Í kjölfarið ætla Kínverjar að reisa geimstöðina með Rússum og er verið að þróa stærðarinnar eldflaug í Kína sem nota á til að skjóta meira en 50 tonnum út í geim í hverju geimskoti. Allir beina sjónum sínum að tunglinu Geimkapphlaupið er ekki nýtt. Það hófst milli Bandaríkjanna og Sovétríkjanna á tímum kalda stríðsins og hefur í raun staðið yfir síðan. Ríki heimsins keppast um að vera fyrst til að gera hitt og þetta í geimnum. Í gamla daga snerist kapphlaupið að miklu leyti um tunglið og er farið að gera það aftur. Kapp er lagt á að koma mönnum þangað á nýjan leik og þaðan lengra út í sólkerfið.
Geimurinn Tunglið Rússland Bandaríkin Kína Artemis-áætlunin Alþjóðlega geimstöðin Tengdar fréttir Margir áfangar í geimskoti SpaceX og NASA Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) og SpaceX munu á fimmtudaginn skjóta fjórum geimförum af stað til alþjóðlegu geimstöðvarinnar. Verður það í fyrsta sinn sem eldflaug og geimfar eru endurnýtt til að koma geimförum út í geim. 20. apríl 2021 13:32 NASA semur við SpaceX um að lenda geimförum aftur á tunglinu Geimvísindastofnun Bandaríkjanna, NASA, hefur samið við fyrirtækið SpaceX um þróun á lendingarfari sem notað verður til að lenda mönnum á tunglinu. Starfsmenn fyrirtækisins, sem er í eigu auðjöfursins Elon Musk, munu þróa sérstaka tegund Starship geimskipsins og nota það til að lenda tveimur bandarískum geimförum á tunglinu á næstu árum. 17. apríl 2021 10:25 Það helsta í geimnum 2021: Tunglið er aftur orðið töff Geimförum og ferðum hefur farið hratt fjölgandi á undanförnum árum og er útlit fyrir að sú þróun haldi áfram. Sérstaklega með tilliti til aukinna umsvifa einkafyrirtækja á þessu sviði. 7. janúar 2021 08:31 Geimfararnir sem stefna á tunglið Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) opinberaði í gær hóp geimfara sem hafa verið valdir til að taka þátt í Artemis áætluninni. Hún snýr að því að hefja mannaðar geimferðir til tunglsins á nýjan leik og nota það sem stökkpall fyrir geimferðir lengra út í sólkerfið og þá sérstaklega til mars. 10. desember 2020 13:10 Ætla sér að reisa geimstöð á tunglinu Rússar og Kínverjar hafa gert samkomulag um að reisa rannsóknarstöð á tunglinu. Stöðina vilja þeir nota bæði til könnunar og nýtingar tunglsins í framtíðinni. 11. mars 2021 13:27 Mest lesið Ekki allir sammála um magn jólaskreytinga eða litaval Innlent Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Erlent Háskólafólk mótmælir gjaldtöku á nemendur utan EES Innlent Launmorð á götum New York Erlent Konfektið í hæstu hæðum Innlent Þessi voru oftast strikuð út í Reykjavík Innlent Bankarnir of bráðir í vaxtahækkunum Innlent Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Erlent Plötusnúður fagnar sigri gegn Reyni Traustasyni Innlent Rútuslys austan við Hala í Suðursveit Innlent Fleiri fréttir Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Franska ríkisstjórnin fallin Ákæra forsetann formlega vegna herlaga Launmorð á götum New York Combs kærður fyrir að hafa látið konu hanga fram af svölum Mega ekki lengur leggja stund á hjúkrunar- og ljósmóðurfræði Leggja drög að ákæru á hendur forsetanum Krefjast niðurfellingar í þöggunarmálinu Herlögin loks felld úr gildi Sækja að annarri stórri borg í Sýrlandi Óvissa þrátt fyrir að þingið hafi fellt neyðarlögin úr gildi Lýsir yfir herlögum í Suður-Kóreu Engin greinarmunur gerður á Líbanon og Hezbollah ef friðurinn heldur ekki Rannsaka ekki ljósleiðaraskemmdir sem sakamál ennþá Stefnir í vantraust og aðra stjórnarkreppu Skorið á ljósleiðara í Finnlandi Hafnar því að þurfa að velja á milli Bandaríkjanna og Evrópu Fordæmalaus náðun Bidens Mörg hundruð vígamenn frá Írak til aðstoðar Assad-liðum Vilja vara aðra við örlögum dóttur sinnar í Laos Játar að hafa ekki afl til að taka aftur hernumdu svæðin Ríkisstjórnin og Barnier í hættu vegna fjárlaga Biden náðar son sinn Kynlífsverkafólk í Belgíu á nú rétt á fæðingarorlofi og lífeyri Ungur maður særði tvennt í skotárás á Grænlandi Hafa náð tökum á hálfri Aleppo og fjölda þorpa Assad-liðar gefa hratt eftir í Aleppo Síðasta heimsókn forseta fyrir opnun Notre Dame Tjadar og Senegalar segja Frökkum að koma sér Sjá meira
Margir áfangar í geimskoti SpaceX og NASA Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) og SpaceX munu á fimmtudaginn skjóta fjórum geimförum af stað til alþjóðlegu geimstöðvarinnar. Verður það í fyrsta sinn sem eldflaug og geimfar eru endurnýtt til að koma geimförum út í geim. 20. apríl 2021 13:32
NASA semur við SpaceX um að lenda geimförum aftur á tunglinu Geimvísindastofnun Bandaríkjanna, NASA, hefur samið við fyrirtækið SpaceX um þróun á lendingarfari sem notað verður til að lenda mönnum á tunglinu. Starfsmenn fyrirtækisins, sem er í eigu auðjöfursins Elon Musk, munu þróa sérstaka tegund Starship geimskipsins og nota það til að lenda tveimur bandarískum geimförum á tunglinu á næstu árum. 17. apríl 2021 10:25
Það helsta í geimnum 2021: Tunglið er aftur orðið töff Geimförum og ferðum hefur farið hratt fjölgandi á undanförnum árum og er útlit fyrir að sú þróun haldi áfram. Sérstaklega með tilliti til aukinna umsvifa einkafyrirtækja á þessu sviði. 7. janúar 2021 08:31
Geimfararnir sem stefna á tunglið Geimvísindastofnun Bandaríkjanna (NASA) opinberaði í gær hóp geimfara sem hafa verið valdir til að taka þátt í Artemis áætluninni. Hún snýr að því að hefja mannaðar geimferðir til tunglsins á nýjan leik og nota það sem stökkpall fyrir geimferðir lengra út í sólkerfið og þá sérstaklega til mars. 10. desember 2020 13:10
Ætla sér að reisa geimstöð á tunglinu Rússar og Kínverjar hafa gert samkomulag um að reisa rannsóknarstöð á tunglinu. Stöðina vilja þeir nota bæði til könnunar og nýtingar tunglsins í framtíðinni. 11. mars 2021 13:27