Vakandi fólk, virkt lýðræði Arnar Þór Jónsson skrifar 1. febrúar 2022 09:00 Að ytri ásýnd stendur lýðræðið óhaggað: Við erum með löggjafarþing, ríkisstjórn og dómstóla, stjórnarskrárfestu, lög sem verja eignarrétt, mannréttindasáttmála, fjölmiðla sem státa sig af mikilvægu lýðræðislegu hlutverki og sennilega eitt hæsta hlutfall lögfræðinga miðað við höfðatölu. Þessar stoðir hafa þó ekki reynst jafn traustar og vonast var til. Á tveimur árum hefur orðið ískyggileg umbreyting á stjórnarfarinu og þrengt hefur verið að ferðafrelsi, fundafrelsi, tjáningarfrelsi, yfirráðum yfir eigin líkama o.fl. Eins og hendi væri veifað hafa völd og áhrif verið afhent sérfræðingum, sem tala máli „vísindanna“ og virðast gegna einhvers konar presthlutverki gagnvart þeim sem segjast „trúa á vísindin“. Kennivaldið er slíkt að kjörnir fulltrúar telja sér vænlegast að hlýða og fylgja fyrirmælum sérfræðinganna. Góð ráðgjöf? Eftir því sem liðið hefur á tímabil þessara nýju stjórnarhátta hefur komið æ betur í ljós að hinir nýju og ólýðræðislega útvöldu „leiðtogar“ okkar hafa ekki haft eins skýra sýn út úr þokunni og þeir vildu vera láta. Bóluefnin dugðu ekki til að stöðva útbreiðslu kórónaveirunnar (C19). Bólusettir smitast af C19 og smita aðra. Bólusettir eru lagðir inn á sjúkrahús og í minnihluta tilvika deyja bólusettir. Bóluefni þessi tryggja m.ö.o. ekki ónæmi og virðast hafa aukaverkanir langt umfram þekkt, eldri bóluefni. Í útvarpsþættinum Sprengisandi 19. desember sl. vék Tómas Guðbjartsson læknir sér undan því að svara spurningu minni um hvort bóluefnin gegn C19 væru örugg og árangursrík. Ef einhver læknir treystir sér til að lýsa því opinberlega yfir er hér með kallað eftir því. Ráðgjöf sóttvarnalæknis virðist í veigamiklum atriðum hafa vikið frá grunnviðmiði læknisfræðinnar um einstaklingsmiðaða meðferð. Bólusetning barna er t.d. ekki ráðlögð í Svíþjóð. Ein sprauta reyndist ekki duga eins og ætlað var. Nú undirbúa menn víða fjórðu sprautuna. Þegar tví- og þríbólusett fólk sem sannanlega hefur smitast af tví- og þrísprautuðum krefst þess að óbólusettir verði sviptir borgaralegum réttindum, þá er tímabært að skerpa á rökhugsun. Eru slíkar réttindaskerðingar réttlætanlegar þegar um er að ræða efni sem gera ekki annað en að draga úr einkennum? Svar mitt er nei. Slík viðbrögð eru langt umfram meðalhóf. Þrátt fyrir upplýsingar um háan meðalaldur látinna og lágt dánarhlutfall þeirra sem hafa greinst með C19 hérlendis (minna en 0,1%) hafa fjölmiðlar haldið uppi linnulausum hræðsluáróðri. Samkvæmt frétt Daily Telegraph 29. janúar sl. mun fjöldi andláta í Bretlandi vegna truflunar á læknismeðferð hafa fjórfaldast í fyrstu umferð lokana (e. lockdown) þar í landi. Þótt enn skorti gögn um slíkt hérlendis liggur fyrir ofbeldi gegn börnum hefur aukist sl. 2 ár, sem og geðraskanir, vímuefnaneysla o.fl. Ráðgjöf sérfræðinganna hefur samkvæmt framansögðu reynst alvarlega gölluð og hefur mögulega valdið tjóni umfram þann ávinning sem henni var ætlað að skila. Frammi fyrir þessu er brýnt að staldra við og viðurkenna að þetta stjórnarfar er í grunninn ólýðræðislegt, brýtur gegn stjórnskipun Íslands og yfirstígur mörk alls meðalhófs. Kjósendur hafa ekki samþykkt stjórnarhætti sem grundvallast á reglum sem settar eru án lýðræðislegrar umræðu og framkalla ábyrgðarlausa og vélræna stjórn landsmála. Ein alvarlegasta hliðarverkunin er þessi: Þegar stjórnað er með tilskipunum en ekki almennum lögum er auðveldara að mismuna fólki. Embættismönnum er þá falið að úthluta undanþágum og leyfum. Þar opinberast fljótt greinarmunur á valdhöfum sjálfum og vinum þeirra annars vegar og almenningi hins vegar. Varhugaverð þróun Í framkvæmd hefur Alþingi verið gert áhrifalaust. Nýtt stjórnarfar hefur í reynd verið innleitt þegjandi og hljóðalaust, án þess að fjölmiðlar, fræðimenn, lögfræðingar eða aðrir hafi veitt viðeigandi viðnám. Í stað þingræðis búum við nú við sérfræðingaræði. Í stað laga er stjórnað með fyrirmælum. Eldri viðmið um temprað ríkisvald hafa vikið fyrir kennivaldi sem ekkert virðist mega tempra. Sóttvarnalög hafa verið notuð til yfirtrompa stjórnarskrá. Rörsýn á eitt svið hefur leyst heildarsýn af hólmi. Stjórnmálin hafa verið aftengd jafnvægisstillingar-hlutverki sínu. Áherslan hefur færst frá almennum réttindum yfir á sérréttindi. Stjórnskipunarhefðum hefur verið ýtt til hliðar með vísan til neyðarástands sem nú er ekki sjáanlegt. Ný valdastétt er að stíga fram, sem virðist líta svo á að hlutverk þeirra sé að drottna yfir almenningi, en ekki að þjóna almenningi. Ískyggilegast af öllu er þó kannski þetta: Sama mynstur má greina um víða veröld. Lýðræðisleg stjórnskipun veikist með hverjum deginum. Fjölmiðlar hafa ekki staðið undir væntingum. Dómstólar hafa varpað frá sér aðhaldshlutverki sínu með því ýmist að játa valdhöfum „svigrúm“ eða vakta ekki eigin tölvukerfi og láta tímafresti renna út án þess að leysa út brýnum álitaefnum, sbr. Lrd. í máli 805/2021. Vítahringur er orðinn til: Valdhafar ala á ótta - óttinn kallar á aðgerðir - aðgerðir skapa vinsældir sem hvetja valdhafa til að viðhalda óttanum. Þaggað er niður í mótmælum með því að úthluta styrkjum (gulrót) og hóta frelsisskerðingum (svipa). Ekki er gott að spá fyrir um afleiðingarnar í bráð og lengd. Helsta vonin er þó sú að fólk taki ábyrgð á lýðræðinu, kalli valdhafa til ábyrgðar, krefjist þess að fá að stjórna sér sjálft og standi gegn því að stjórnvöld seilist of langt í valdbeitingu. Alþingi, sem skipað er þjóðkjörnum fulltrúum, verður að stíga hér inn og gæta hagsmuna borgaranna með öllu því valdi og öllum þeim leiðum sem Alþingi eru færar. Þingmönnum ber skylda til að vera rödd borgaranna og nota þá rödd til að verja réttindi þeirra og frelsi. Áskorun Engin brýn nauðsyn krefst nú opinberra sóttvarnaráðstafana. Áframhaldandi og nýjar frelsisskerðandi aðgerðir stjórnvalda jafngilda nú lögleysu. Sjálfstæðisflokknum ber að rjúfa þetta ástand nú þegar. Að öðrum kosti er höggvið á lýðræðislegar rætur flokksins og trúverðugleika fórnað. Í ljósi alls framanritaðs og til að draga úr líkum á síðari endurtekningum hef ég lagt til að Sjálfstæðismenn standi fyrir kynningar-, funda- og fræðsluherferð um grundvallaratriði lýðræðislegs stjórnarfar og kalli almenning til virkari þátttöku í borgaralegu samfélagi. Geti ég orðið að liði í því sambandi skal ég með gleði ferðast hvert á land sem er. Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arnar Þór Jónsson Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Fyrstu jólin eftir ástvinamissi Anna Sigurðardóttir Skoðun Atvinnumál fatlaðra Ína Valsdóttir Skoðun „Þetta er ekki hægt, en það verður samt að gera þetta“ Arnar Þór Jónsson Skoðun Eldra fólk þarf Jóhann Pál sem félagsmálaráðherra – nema kannski þeir auðugustu Viðar Eggertsson Skoðun Mýtan um sæstreng! Andrés Pétursson Skoðun Bíp Bíp Bíp Ágúst Mogensen Skoðun Milljónerí Hannes Örn Blandon Skoðun Hvað er borgaraleg pólitík? Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun Það er ekki nóg að vera klár stelpa/strákur/stálp Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fyrstu jólin eftir ástvinamissi Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Skyndihjálp: Lykillinn að öruggara samfélagi Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Það er ekki nóg að vera klár stelpa/strákur/stálp Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Kosningum lokið og hvað nú? Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Skoðun „Þetta er ekki hægt, en það verður samt að gera þetta“ Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Mýtan um sæstreng! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Kvennaárið 2025 Drífa Snædal skrifar Skoðun Bíp Bíp Bíp Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Samviskufrelsi heilbrigðisstarfsmanna ekki vandamál þegar kemur að dánaraðstoð Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Milljónerí Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Jólaskreytingafyllerí: Eru takmörk fyrir því hversu langt má ganga í jólaskreytingum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er borgaraleg pólitík? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn verðmætasköpunar Sigríður Mogensen skrifar Skoðun Þorlákshöfn - byggð á tímamótum Anna Kristín Karlsdóttir skrifar Skoðun Hagsmunamál fyrirtækjanna í stjórnarsáttmála Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lausnin í leikskólamálum að grafa undan atvinnuþátttöku og jafnrétti? Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Lýðræði hinna sterku Jón Páll Hreinsson skrifar Skoðun Bleikir hvolpar Darri Gunnarsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Lifandi dauð! Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Það hafa allir sjötta skilningarvit Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Skoðun mín á alþingiskosningum 2024 Valgerður Bára Bárðardóttir skrifar Skoðun Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Skautaíþróttir í Reykjavík í dauðafæri - kýlum á stækkun Skautahallarinnar Bjarni Helgason skrifar Skoðun Hlustið á fólkið í skólunum? Dóra Þorleifsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægasta atkvæðið Kristbjörg Þórisdóttir skrifar Skoðun Nálgunarbann Fjölnir Sæmundsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Kosningasigur fyrir dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Í morgun vöknuðum við á merkilegum tíma Silja Rún Friðriksdóttir skrifar Skoðun Hálft líf heimilislausra kvenna Kristín I. Pálsdóttir,Halldóra R. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Snúum samfélagi af rangri leið Finnbjörn A. Hermansson skrifar Sjá meira
Að ytri ásýnd stendur lýðræðið óhaggað: Við erum með löggjafarþing, ríkisstjórn og dómstóla, stjórnarskrárfestu, lög sem verja eignarrétt, mannréttindasáttmála, fjölmiðla sem státa sig af mikilvægu lýðræðislegu hlutverki og sennilega eitt hæsta hlutfall lögfræðinga miðað við höfðatölu. Þessar stoðir hafa þó ekki reynst jafn traustar og vonast var til. Á tveimur árum hefur orðið ískyggileg umbreyting á stjórnarfarinu og þrengt hefur verið að ferðafrelsi, fundafrelsi, tjáningarfrelsi, yfirráðum yfir eigin líkama o.fl. Eins og hendi væri veifað hafa völd og áhrif verið afhent sérfræðingum, sem tala máli „vísindanna“ og virðast gegna einhvers konar presthlutverki gagnvart þeim sem segjast „trúa á vísindin“. Kennivaldið er slíkt að kjörnir fulltrúar telja sér vænlegast að hlýða og fylgja fyrirmælum sérfræðinganna. Góð ráðgjöf? Eftir því sem liðið hefur á tímabil þessara nýju stjórnarhátta hefur komið æ betur í ljós að hinir nýju og ólýðræðislega útvöldu „leiðtogar“ okkar hafa ekki haft eins skýra sýn út úr þokunni og þeir vildu vera láta. Bóluefnin dugðu ekki til að stöðva útbreiðslu kórónaveirunnar (C19). Bólusettir smitast af C19 og smita aðra. Bólusettir eru lagðir inn á sjúkrahús og í minnihluta tilvika deyja bólusettir. Bóluefni þessi tryggja m.ö.o. ekki ónæmi og virðast hafa aukaverkanir langt umfram þekkt, eldri bóluefni. Í útvarpsþættinum Sprengisandi 19. desember sl. vék Tómas Guðbjartsson læknir sér undan því að svara spurningu minni um hvort bóluefnin gegn C19 væru örugg og árangursrík. Ef einhver læknir treystir sér til að lýsa því opinberlega yfir er hér með kallað eftir því. Ráðgjöf sóttvarnalæknis virðist í veigamiklum atriðum hafa vikið frá grunnviðmiði læknisfræðinnar um einstaklingsmiðaða meðferð. Bólusetning barna er t.d. ekki ráðlögð í Svíþjóð. Ein sprauta reyndist ekki duga eins og ætlað var. Nú undirbúa menn víða fjórðu sprautuna. Þegar tví- og þríbólusett fólk sem sannanlega hefur smitast af tví- og þrísprautuðum krefst þess að óbólusettir verði sviptir borgaralegum réttindum, þá er tímabært að skerpa á rökhugsun. Eru slíkar réttindaskerðingar réttlætanlegar þegar um er að ræða efni sem gera ekki annað en að draga úr einkennum? Svar mitt er nei. Slík viðbrögð eru langt umfram meðalhóf. Þrátt fyrir upplýsingar um háan meðalaldur látinna og lágt dánarhlutfall þeirra sem hafa greinst með C19 hérlendis (minna en 0,1%) hafa fjölmiðlar haldið uppi linnulausum hræðsluáróðri. Samkvæmt frétt Daily Telegraph 29. janúar sl. mun fjöldi andláta í Bretlandi vegna truflunar á læknismeðferð hafa fjórfaldast í fyrstu umferð lokana (e. lockdown) þar í landi. Þótt enn skorti gögn um slíkt hérlendis liggur fyrir ofbeldi gegn börnum hefur aukist sl. 2 ár, sem og geðraskanir, vímuefnaneysla o.fl. Ráðgjöf sérfræðinganna hefur samkvæmt framansögðu reynst alvarlega gölluð og hefur mögulega valdið tjóni umfram þann ávinning sem henni var ætlað að skila. Frammi fyrir þessu er brýnt að staldra við og viðurkenna að þetta stjórnarfar er í grunninn ólýðræðislegt, brýtur gegn stjórnskipun Íslands og yfirstígur mörk alls meðalhófs. Kjósendur hafa ekki samþykkt stjórnarhætti sem grundvallast á reglum sem settar eru án lýðræðislegrar umræðu og framkalla ábyrgðarlausa og vélræna stjórn landsmála. Ein alvarlegasta hliðarverkunin er þessi: Þegar stjórnað er með tilskipunum en ekki almennum lögum er auðveldara að mismuna fólki. Embættismönnum er þá falið að úthluta undanþágum og leyfum. Þar opinberast fljótt greinarmunur á valdhöfum sjálfum og vinum þeirra annars vegar og almenningi hins vegar. Varhugaverð þróun Í framkvæmd hefur Alþingi verið gert áhrifalaust. Nýtt stjórnarfar hefur í reynd verið innleitt þegjandi og hljóðalaust, án þess að fjölmiðlar, fræðimenn, lögfræðingar eða aðrir hafi veitt viðeigandi viðnám. Í stað þingræðis búum við nú við sérfræðingaræði. Í stað laga er stjórnað með fyrirmælum. Eldri viðmið um temprað ríkisvald hafa vikið fyrir kennivaldi sem ekkert virðist mega tempra. Sóttvarnalög hafa verið notuð til yfirtrompa stjórnarskrá. Rörsýn á eitt svið hefur leyst heildarsýn af hólmi. Stjórnmálin hafa verið aftengd jafnvægisstillingar-hlutverki sínu. Áherslan hefur færst frá almennum réttindum yfir á sérréttindi. Stjórnskipunarhefðum hefur verið ýtt til hliðar með vísan til neyðarástands sem nú er ekki sjáanlegt. Ný valdastétt er að stíga fram, sem virðist líta svo á að hlutverk þeirra sé að drottna yfir almenningi, en ekki að þjóna almenningi. Ískyggilegast af öllu er þó kannski þetta: Sama mynstur má greina um víða veröld. Lýðræðisleg stjórnskipun veikist með hverjum deginum. Fjölmiðlar hafa ekki staðið undir væntingum. Dómstólar hafa varpað frá sér aðhaldshlutverki sínu með því ýmist að játa valdhöfum „svigrúm“ eða vakta ekki eigin tölvukerfi og láta tímafresti renna út án þess að leysa út brýnum álitaefnum, sbr. Lrd. í máli 805/2021. Vítahringur er orðinn til: Valdhafar ala á ótta - óttinn kallar á aðgerðir - aðgerðir skapa vinsældir sem hvetja valdhafa til að viðhalda óttanum. Þaggað er niður í mótmælum með því að úthluta styrkjum (gulrót) og hóta frelsisskerðingum (svipa). Ekki er gott að spá fyrir um afleiðingarnar í bráð og lengd. Helsta vonin er þó sú að fólk taki ábyrgð á lýðræðinu, kalli valdhafa til ábyrgðar, krefjist þess að fá að stjórna sér sjálft og standi gegn því að stjórnvöld seilist of langt í valdbeitingu. Alþingi, sem skipað er þjóðkjörnum fulltrúum, verður að stíga hér inn og gæta hagsmuna borgaranna með öllu því valdi og öllum þeim leiðum sem Alþingi eru færar. Þingmönnum ber skylda til að vera rödd borgaranna og nota þá rödd til að verja réttindi þeirra og frelsi. Áskorun Engin brýn nauðsyn krefst nú opinberra sóttvarnaráðstafana. Áframhaldandi og nýjar frelsisskerðandi aðgerðir stjórnvalda jafngilda nú lögleysu. Sjálfstæðisflokknum ber að rjúfa þetta ástand nú þegar. Að öðrum kosti er höggvið á lýðræðislegar rætur flokksins og trúverðugleika fórnað. Í ljósi alls framanritaðs og til að draga úr líkum á síðari endurtekningum hef ég lagt til að Sjálfstæðismenn standi fyrir kynningar-, funda- og fræðsluherferð um grundvallaratriði lýðræðislegs stjórnarfar og kalli almenning til virkari þátttöku í borgaralegu samfélagi. Geti ég orðið að liði í því sambandi skal ég með gleði ferðast hvert á land sem er. Höfundur er lögmaður.
Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Eldra fólk þarf Jóhann Pál sem félagsmálaráðherra – nema kannski þeir auðugustu Viðar Eggertsson Skoðun
Skoðun Samviskufrelsi heilbrigðisstarfsmanna ekki vandamál þegar kemur að dánaraðstoð Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Jólaskreytingafyllerí: Eru takmörk fyrir því hversu langt má ganga í jólaskreytingum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Er lausnin í leikskólamálum að grafa undan atvinnuþátttöku og jafnrétti? Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar
Skoðun Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun Skautaíþróttir í Reykjavík í dauðafæri - kýlum á stækkun Skautahallarinnar Bjarni Helgason skrifar
Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Eldra fólk þarf Jóhann Pál sem félagsmálaráðherra – nema kannski þeir auðugustu Viðar Eggertsson Skoðun