Vísir fjallaði nýverið um mál Sólveigar Huldu Benjamínsdóttur og Hrafnkels, sonar hennar sem hefur sýnt merki um einhverfu. Greining hans hefur verið í ferli í rúmlega eitt og hálft ár og segir Sólveig mikið álag og kvíða fylgja biðinni. Útlit er fyrir að greiningin fari ekki fram fyrr en í fyrsta lagi næsta vor en Hrafnkell verður fjögurra ára í október.
„Þetta eru alveg gríðarlegar áhyggjur sem fólk hefur, þannig að maður skilur að fólk hafi einhverjar frekari áhyggjur af því að það sé ekki verið að afgreiða málin þeirra,“ sagði Svavar Kjarrval, formaður Einhverfusamtakanna, í Bítinu á Bylgjunni.
Svavar segir ferlið að greiningu jafnan vera langt og strangt. Oft þurfi að bíða í um átján mánuði eftir svokallaðri frumgreiningu áður en börn komist á næsta biðlista hjá Ráðgjafar- og greiningarstöð, opinberri stofnun sem annast greiningar barna með með víðtækar þroskaskerðingar. Heildarferlið geti tekið allt að fjögur ár.
Hann segir þetta vera margþættan vanda og augljóst að meira fjármagni þurfi að veita til Ráðgjafar- og greiningarstöðvar sem þurfi að bæta við sig sérfræðingum. Beiðnum um greiningar hafi vissulega fjölgað en ekki sé um að ræða nýjan vanda.
„Þessi biðlisti er búinn að vera svona langur í allavega yfir tíu ár. Ég er ekki með tölu hvenær hann fór að lengjast svona mikið, en þetta er búið að vera svo lengi að stjórnvöld eiga að vita af þessu. Þau eiga að hafa gert það sem þau geta til að minnka biðlistann.“
Miða eigi þjónustu við einkenni ekki greiningu
Svavar segir að það myndi draga úr áhyggjum foreldra og verða börnum sem reynast vera með einhverfu fyrir bestu ef þau fái aukinn stuðning og þjónustu sem allra fyrst.
„Ef það kemur einhver grunur um einhverfu og þau sjá einkenni, þá ættir þú helst að reyna að miða þjónustuna miðað við einkennin í staðinn fyrir greiningu. Þá myndi það ekki vera alveg eins mikið kvíðavandamál fyrir foreldrana og börnin að þurfa að fara í gegnum þetta.“
Svavar líkir núverandi fyrirkomulagi við að bíða með það að hlúa að slösuðum og blæðandi sjúklingi þangað til að formleg greining liggi loks fyrir.
„Við setjum plástra eftir nokkrar vikur ef þetta er í raun og veru það sem þú segir að þetta sé.“
Foreldrar geti endað sem öryrkjar
Þegar einhverfugreining liggur loks fyrir er baráttu foreldra þó yfirleitt hvergi nærri lokið. Að sögn Svavars þurfa þeir oft að leggja mikið á sig til að tryggja að börn fái og haldi þeim stuðningi sem þau þurfi á að halda.
Þannig að þetta er hugsanlega bara eilíf barátta fyrir foreldra þangað til börn ná átján ára aldri, að fá þá þjónustu sem barninu ber?
„Já og þessi barátta gæti orðið hættuleg. Hún veldur auðvitað kvíða eins og [Sólveig] lýsir, hún gæti líka leitt til þunglyndis. Baráttuþrek fólks verður auðvitað minna og minna eftir því sem líður á.
Jafnvel eftir að þjónustan er komin þá þurfa þau að berjast fyrir að fá þetta og þetta og hitt. Síðan eru þau búin að verja örugglega mörg hundruð klukkustundum yfir mörg ár til að fá þetta og það er auðvitað tími sem hefði verið betur varið í annað og þau gætu orðið sjálf öryrkjar ef illa horfir,“ segir Svavar.
Hlusta má á viðtalið við Svavar Kjarrval, formann Einhverfusamtakanna, í heild sinni í spilaranum.
