Margt skjóti skökku við
Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokksins finna drögunum margt til foráttu og lýsa yfir þungum áhyggjum í nýjasta tölublaði Bændablaðsins sem birtist í gær 8. mars. Greinarhöfundar eru Ásmundur Friðriksson, Berglind Ósk Guðmundsdóttir, Njáll Trausti Friðbertsson, Teitur Björn Einarsson og Vilhjálmur Árnason.
Að þeirra mati er margt furðulegt í drögunum, en í þeim er kveðið á um að land sé ekki talið beitarhæft fyrir búfé ef brekkur eru yfir þrjátíu gráðu halla, fjall fer yfir 600 metra í hæð eða undir tuttugu prósent lands sé þakið gróðri. Þingmennirnir benda á að margir bændur búi við og hafi beitt lönd sem þessi ákvæði eiga við í árhundruð með góðum árangri.
Þeir segja jafnframt að matið verði ávallt huglægt og það yrði ógerningur að tryggja jafnræði og sömu viðmið um löglegt beitiland um land allt. Þeir segja jafnframt að það virðist sem ríkisstofnunin Land og skógur hafi skrifað reglugerðina, eigi að framfylgja henni og hafa eftirlit sömuleiðis. Þeir segja þetta vitaskuld ekki skynsamlegt að sami aðilinn sitji báðum megin borðs.
Mikill kostnaður
Þingmennirnir benda einnig á kostnaðinn sem myndi fylgja nýju reglunum, og óljóst sé hver eigi að borga brúsann. Bent er á það að hver kílómetri af lagningu girðinga kosti um fimm milljónir króna. Óljóst sé hvort bændur eigi að bera þann kostnað eða skattgreiðendur.
Kostnaðurinn hefur ekki verið metinn upp á krónu en þingmennirnir segja að herlegheitin hlaupi á milljörðum. Bent er á það að í 129. grein sveitastjórnarlaga komi skýrt fram að kostnaðarmeta verði stjórnvaldsfyrirmæli sem gætu haft áhrif á sveitarfélög.
Sjálfbær nýting grunnstef landbúnaðar
Ennfremur er bent á það að augljós hvati sé fyrir bændur að tryggja sjálfbæra landnýtingu á landi sínu. Bændur sem ekki tryggja sjálfbæra landnýtingu geti eðli máls samkvæmt ekki ræktað land sitt og haft af því tekjur til lengri tíma. „Það er í besta falli sóun á skattfé og í versta falli misnotkun þess að hafa íþyngjandi eftirlit frá ríkinu [...] til þess að þau skilyrði séu uppfyllt.“ Þetta væri jafnvel eins og ríkið færi að hafa eftirlit með því að fólk nærðist eða fengi nægan nætursvefn.
82 umsagnir
Reglugerðardrögin luku umsagnarferli í samráðsgátt þann 22. febrúar síðastliðinn, en í gáttina bárust 82 umsagnir. Drögin og umsagnirnar má finna hér.
Margar umsagnir bárust frá sveitarfélögum á landsbyggðinni, bændum og búnaðarsamtökum, sem lýstu jafnan yfir mikilli óánægju. Ein þeirra barst frá stjórn Búnaðarsambands Húnaþings og Stranda, sem „gerir alvarlegar athugasemdir við framkomin drög að reglugerð um sjálfbæra landnýtingu. Ljóst er að nái drögin fram að ganga mun landbúnaður á starfssvæði BHS taka stórfelldum breytingum með verulegri hættu á hnignun byggðar á Norðurlandi vestra.“ Fjölmörg sveitarfélög lýstu yfir áhyggjum í svipuðum dúr.
Gáttinni bárust einnig jákvæðar umsagnir, og þótti sumum jafnvel ekki nógu langt gengið í náttúruvernd. Umsögn frá VÍN, Vinum íslenskrar náttúru, segir það mikið fagnaðarefni að drögin skuli vera aftur komin til kynningar. Ábendingar VÍN snúa meðal annars að orðalagi og hugtakanotkun, en til dæmis vilja þau fjarlægja hugtakið beitiland og vilja í staðinn segja land með stöðugu, grónu yfirborði sem nýtt er til beitar húsdýra. Þau vilja einnig skýra betur hugtakið graslendi. Þau segja að bændur og fræðimenn hafi ekki sama skilning á hugtökum sem þessum.
Einnig vilja VÍN að sveitarfélögin sjálf megi ekki meta ástand lands upp á eigin spýtur. Þau hafi almennt ekki í sinni þjónustu starfsmenn með reynslu og tilhlítandi menntun til þess. Þetta eigi þá að vera á færum þar til gerðra sérfræðinga og vísindastofnana.
Stanslaust sótt að íslenskum landbúnaði
Sigmundur Davíð tekur í sama streng og þingmennirnir fimm, en hann segir umræddar hugmyndir enn eina tilraunina til að þrengja að íslenskum landbúnaði. Hann segir stanslaust sótt að íslenskum bændum úr öllum áttum.
„Ég lít á þetta sem enn eina aðgerðina til þess að sækja að bændum og auka völd kerfisins gagnvart þeim sem sjá um að búa til mat fyrir okkur og halda landinu í byggð.“ Tillögurnar séu stórfurðulegar og fáránleikinn sé í raun slíkur að þær séu eins og þær hafi verið klipptar úr grínþáttunum Ráðherranum.
Kerfið tekur völdin
Sigmundur Davíð nefnir sérstaklega umsögn Önnu Guðrúnar Þórhallsdóttur prófessors í landnýtingu um málið, en hún er númer 77 í samráðsgátt. Hennar sérsvið er beitarvistfræði en hún lýsir yfir mikilli óánægju með tillögurnar. Anna Guðrún segir að í reglugerðinni skíni í gegn „algjört skilningsleysi á eðli og áhrifum beitar á gróður og vistkerfi og algjört þekkingarleysi á beitirannsóknum síðustu 20-30 ára.“
Sigmundur vill meina að faglegt mat ríkisstofnana sé einmitt ekki alltaf faglegt. „Þetta er enn eitt dæmið um að kerfið, sem er ekki í neinum tengslum við raunveruleikann og lifir í einhverri fjarstæðri hugmyndafræði sölsi undir sig öll völd. Með þessu fær stofnunin Land og skógur eitthvað alræðisvald yfir beitilandi.“
Hann segist hafa miklar áhyggjur af því hvernig þessi stofnun hefur farið af stað, og segir raunar réttara að nefna hana mýrar og auðn vegna þess að svo virðist sem markmiðið sé að leggja allt ræktarland af. Hann segir stofnunina vera undir ægivaldi öfgamanna og lúti hugmyndafræðilegri stjórn Vinstri grænna. „Það er alltaf verið að tala um eitthvað sérfræðimat. En það er í rauninni bara aktívistamat,“ segir Sigmundur, sem segir að hið svokallaða bákn lúti oftar en ekki stjórn öfgamanna í til dæmis vantilfundinni náttúruvernd.
Bændur meti hvað sé sjálfbært og hvað ekki
Sigmundur segist ekki treysta kerfinu til að meta það hvað sé sjálfbær búskapur og hvað ekki, bændur séu mikið betur til þess fallnir. Þeir hafi passað jarðir sínar á Íslandi í 1.100 ár með góðum árangri. „Þannig að þegar þetta nýja stjórnkerfi kemur með sínar hugmyndir og ætlar að skikka bændur til að fylgja nýjustu tísku um það hvað telst sjálfbært, þá er það á vissan hátt eignaupptaka.“
Gullhúðun - blýfylling?
Sigmundur segir Ísland löngu farið fram úr öðrum Evrópulöndum í kröfum til ýmissa atriða með því sem við höfum kallað „gullhúðun“ reglugerða en Sigmundur vill frekar kalla „blýfyllingu.“ Stanslaust sé verið að skekkja stöðu íslenskra bænda gagnvart erlendum landbúnaðarvörum. Hér séu sífellt fleiri kröfur og kostnaður lagður á íslensk fjölskyldubú, og meira og meira opnað fyrir innflutning frá stórum búum í Evrópu, sem glíma ekki við sama reglugerðarfargan og íslensku búin. Nú vilji kerfið að íslenskt sauðfé fari annað en upp á fjöll.
