100 dagar til jóla: „Það eru gestirnir sem koma með jólin til mín“

„Við erum farin að undirbúa jólin og eins og á hverju ári þá er þetta að fara í gang á svipuðum tíma en þegar fer að líða á október, þá færumst við í jólabúning,“ segir Guðný. Jólavarningurinn er nú þegar farinn að berast í vöruhúsið en fer ekki upp í versluninni fyrr en í október og þá fara sömuleiðis hið vinsæla jólasmákökudeig í sölu.

Í dag eru hundrað dagar til jóla. Vafalaust má skipta landsmönnum í tvo hópa eftir því hvort þeir eru byrjaðir að huga að og jafnvel hlakka til jóla, eða ekki. Fjöldi framleiðenda og smásöluaðila hefur hins vegar staðið í undirbúningi allt frá því í janúar, enda að mörgu að huga fyrir hátíðirnar.

Söknuðu hangikjötslyktarinnar

Flestir þeir sem Vísir ræddi við voru á því að jólin í fyrra hefðu verið afar sérstök vegna kórónuveirufaraldursins og sóttvarnaaðgerða til að hamla útbreiðslu SARS-CoV-2. 

„Þau voru náttúrlega bara mjög skrýtin því við vorum með lokaða búð alveg til 10. desember,“ segir Guðný. Þá var veitingastaðurinn lokaður öll jólin. „Og hann er stór hluti af jólastemningunni því þá er jólamatur á matseðlinum og við fáum hangikjötslyktina í húsið. En nú stefnir í að aðstæður verði betri, að veitingastaðurinn verði opinn og að við fáum fleiri tækifæri til að leyfa jólunum að njóta sín í öllum hornum hússins. Við bara krossum fingur, því við bara söknuðum þess í fyrr og þetta var allt hálfskrýtið.“

Undir þetta tekur Páll Hilmarsson, framkvæmdastjóri markaðssviðs hjá innflutningsfyrirtækinu Innnes.

„Við höfum lært það í þessum heimsfaraldri að það er ekkert sjálfsagt að hlutirnir gangi upp,“ segir hann. Slagorð Íslendinga; „Þetta reddast,“ eigi ekki alltaf við. „Heimsfaraldurinn hefur hægt á öllu. Það sem tók kannski þrjár vikur tekur sex vikur núna og það sem tók sex vikur tekur enn lengri tíma.“

Þannig hófu menn hjá Innnes undirbúningin fyrir jólavertíðina 2021 skömmu eftir áramót en Páll segir erlenda birgja þurfa að fá pantanir í tíma til að geta keypt hráefni og umbúðir, svo eitthvað sé nefnt. Um þessar mundir sé verið að ganga frá sendingum til landsins og tryggja að þær berist í tíma.

„Eitthvað sem er ekki hægt að selja“

Í Jólagarðinum á Akureyri er hátíð allan ársins hring en Benedikt Ingi Grétarsson, annar eigenda garðsins, segir mestu breytinguna fyrir jól verða á gestunum sjálfum.

„Þegar þú kemur á sumrin eða á veturna þegar jólin eru búin eða það er langt í næstu jól þá ertu meira að sækja þér afþreyingu eða tilbreytingu, en þegar þú kemur og það eru hundrað dagar til jóla þá er það með öðru hugarfari,“ segir hann. „Þá ertu kominn til að sækja eitthvað sem er ekki hægt að selja.“

Benedikt á þarna við hinn sérstaka jólaanda sem margir upplifa í aðdraganda hátíðarinnar en hann segist einnig finna fyrir því að fólk sem kvíðir jafnvel jólunum leiti í Jólagarðinn til að upplifa stemninguna áður en stressið hellist yfir.

„Ég hef alltaf sagt það í seinni tíð að það eru gestirnir sem koma með jólin til mín. Krakkarnir eru orðnir yfirspenntir þegar desember nálgast... Það er svolítið erfitt að lýsa þessu; þeir og fullorðna fólki... Þetta verður allt annað. Fullorðna fólkið er margt að leita að þessari ró sem er hérna og þessum anda, sem ekki allir finna.“

Sumarið í fyrra var metár í Jólagarðinum og Benedikt segir að sér hafi þótt vænt um það að heyra Íslendingana lýsa því hvað þeir væru ánægðir að geta ferðast og upplifað eitthvað skemmtilegt án þess að þurfa að fara fyrst út á flugvöll. Og í aðdraganda jóla, þegar sóttvarnareglur gerðu það að verkum að fólk beið í garðinum eftir að komast inn í jólahúsið, hefði það í langflestum tilfellum bara beðið rólegt og notið umhverfisins.

Sykurskert jól?

„Við byrjum að skipuleggja jólin strax á eftir nýliðin jól, það er nú bara þannig,“ segir Gunnar B. Sigurgeirsson, aðstoðarforstjóri Ölgerðarinnar. „Það tekur tíma að fá aðföngin og ef við erum að gera breytingar þá geta þær tekið langan tíma. Jólin eru tími þar sem hefðirnar skipta miklu máli, þannig að við erum ekki að gera miklar breytingar á vörulínunni en það er alltaf eitthvað.“

Malt og appelsín njóta alltaf vinsælda en Gunnar segir sykurskerta gosdrykki nú telja um tvo þriðju af allri gosdrykkjasölu og því þarf ef til vill ekki að koma á óvart að sykurskert útgáfa jólablandsins og Gull Lite jólabjór hafi notið mikilla vinsælda um síðustu jól.

„Það er auðvitað gríðarleg flóra í jólabjórunum og heilmikið fjör í kringum hann. Hlutdeild annarra bjóra minnkar mjög mikið á þessum tíma og jólabjórinn á svolítið sviðið,“ segir Gunnar, sem segir vöruþróunina gríðarlega mikla og mörg smærri brugghús að koma sterk inn.

Von er á malt og appelsín í verslanir fyrstu vikuna í október og Gunnar segir vonir standa til þess að margumræddur dósaskortur muni ekki hafa áhrif á jólavertíðina. „Öll skipulagning miðar að því að Íslendingar fái jóladrykkina sína. Og mér sýnist það vera að takast. En þetta er svona smá aukastress,“ segir hann.

Vegna kórónuveirufaraldursins neyddist Ölgerðin í fyrra til að fella niður hinn svokallaða J-dag, þegar Jóla-Tuborg fer á kranann hjá vertum. „Það er spurning hvernig þetta verður núna, hvernig samkomutakmarkanirnar verða, en við erum að minnsta kosti að skipuleggja þetta og búa okkur undir daginn,“ segir Gunnar.

Fengu kvartanir þegar þau fóru til Tene

„Við fluttum í húsið fyrir 21 ári og ætli við höfum ekki skreytt það svona í 15 ár,“ segir Sólveig Ósk Hallgrímsdóttir, sem á eitt mest og best skreytta „jólahúsið“ á Selfossi. Sólveig, sem er jafnan kölluð Lóló, viðurkennir að vera þegar farin að huga að því að skreyta húsið en það gerist þó ekki fyrr en í nóvember, helgina áður en kveikt er á jólaljósunum í bænum.

„Krakkarnir koma austur og það koma allir að hjálpa. Þá skellum við í pönnukökur eða erum með góðan mat,“ segir hún. „Þetta er mjög skipulagt; þegar við göngum frá þá reynum við að hafa þetta þannig. Þetta er stundum svolítið dúllerí fyrir okkur að ganga frá í nokkra daga á eftir en að hengja upp tekur einn dag.“

Þegar menn eru jafn duglegir að skreyta hús sín og Lóló og fjölskylda þarf að huga að því í aðdraganda jóla að allar perur séu í lagi og annað skraut. „Við reynum yfirleitt að kaupa í janúar ef það vantar eitthvað,“ segir Lóló. Skreytingarnar séu yfirleitt svipaðar en ein grundvallarbreyting orðið á. „Við erum komin í LED núna. Og notum dimmer til að fara betur með perurnar,“ útskýrir hún.

Lóló segir nokkra pressu að eiga jólahús.

„Það eru smá kröfur gerðar til okkar. Einhvern tímann fórum við til Tenerife yfir jólin með alla fjölskylduna og þá settum við bara upp einföld ljós. Þá fengum við kvartanir,“ segir hún og hlær. Spurð að því hvernig það hafi verið að upplifa jól á Tene segir Lóló fjölskylduna hafa kunnað ágætlega við að prófa eitthvað nýtt. Þau hafi hins vegar saknað hefðbundins aðfangadags.

Í fyrra breytti Lóló aftur til og var með antíkbleikt þema innanhúss. Þá skreyttu fallegar bóndarósir jólatréð. „Það var ógeðslega flott,“ segir Lóló og gerir ráð fyrir að endurtaka leikinn í ár. En hvað þótti krökkunum? „Þau elskuðu það því mömmu fannst það flott,“ segir hún. Börnin komi heim í hreiðrið hver jól. „Það vilja allir vera heima á jólunum.“