Fimmtíu þúsund vetrarbrautir á einni mynd Kjartan Kjartansson skrifar 17. febrúar 2023 13:08 Djúpmynd James Webb-sjónaukans af Pandóruþyrpingunni. Rauðleitu ljósdílarnir eru enn fjarlægari vetrarbrautir fyrir aftan þyrpinguna sem eru sýnilegar fyrir tilstuðlan náttúrulegrar þyngdarlinsu sem þyrpingin myndar. NASA, ESA, CSA, I. Labbe (Swinburne University of Technology), R Djúpmynd sem James Webb-geimsjónaukinn tók nýlega skartar um það bil fimmtíu þúsund vetrarbrautum sem eru í milljarða ljósára fjarlægð frá jörðinni. Myndin er ein sú dýpsta sem sjónaukinn hefur tekið til þessa. Vetrarbrautirnar á myndinni tilheyra svonefndri Pandóraþyrpingu (Abell 2744) sem er í raun samsett úr nokkrum minni vetrarbrautarþyrpingum. Stjörnufræðingar hafa aldrei áður náð að greina eins mikil smáatriði í þyrpingunni en fram að þessu hafa þeir aðeins náð að rannsaka kjarna hennar, að því er segir í grein á Stjörnufræðivefnum. Samanlagður massi vetrarbrautanna myndar svonefnda þyngdarlinsu þegar tímarúmið svignar og magnar upp ljós frá vetrarbrautum sem eru fyrir aftan þær og mun lengra í burtu. Þessar enn fjarlægari vetrarbrautir virkar rauðleitar á mynd Webb. Þær birtast einnig bjagaðar með bogadregnum línum og sveigjum vegna linsuáhrifanna. Webb starði á ofurþyrpinguna í um þrjátíu klukkustundir til þess að safna sem mestu ljósi. Myndin er samsett úr fjórum ljósmyndum sem sjónaukinn tók á þeim tíma. Næst ætla stjörnufræðingarnar að hella sér yfir gögnin og velja vetrarbrautir til þess að fylgjast frekar með. Ætlunin er að gera nákvæmar fjarlægðarmælingar og kanna frekar samsetningu fjarlægu vetrarbrautanna sem sjást fyrir tilstilli þyngdarlinsunnar. Þær rannsóknir geta varpað nýju ljósi á hvernig vetrarbrautir mynduðust og þróuðust í árdaga alheimsins. Hægt er að nálgast mynd Webb í fullri upplausn á vef evrópsku geimstofnunarinnar (ESA). Vísindi Geimurinn James Webb-geimsjónaukinn Mest lesið Ekki allir sammála um magn jólaskreytinga eða litaval Innlent Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Erlent Háskólafólk mótmælir gjaldtöku á nemendur utan EES Innlent Launmorð á götum New York Erlent Konfektið í hæstu hæðum Innlent Þessi voru oftast strikuð út í Reykjavík Innlent Bankarnir of bráðir í vaxtahækkunum Innlent Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Erlent Plötusnúður fagnar sigri gegn Reyni Traustasyni Innlent Rútuslys austan við Hala í Suðursveit Innlent Fleiri fréttir Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Franska ríkisstjórnin fallin Ákæra forsetann formlega vegna herlaga Launmorð á götum New York Combs kærður fyrir að hafa látið konu hanga fram af svölum Mega ekki lengur leggja stund á hjúkrunar- og ljósmóðurfræði Leggja drög að ákæru á hendur forsetanum Krefjast niðurfellingar í þöggunarmálinu Herlögin loks felld úr gildi Sækja að annarri stórri borg í Sýrlandi Óvissa þrátt fyrir að þingið hafi fellt neyðarlögin úr gildi Lýsir yfir herlögum í Suður-Kóreu Engin greinarmunur gerður á Líbanon og Hezbollah ef friðurinn heldur ekki Rannsaka ekki ljósleiðaraskemmdir sem sakamál ennþá Stefnir í vantraust og aðra stjórnarkreppu Skorið á ljósleiðara í Finnlandi Hafnar því að þurfa að velja á milli Bandaríkjanna og Evrópu Fordæmalaus náðun Bidens Mörg hundruð vígamenn frá Írak til aðstoðar Assad-liðum Vilja vara aðra við örlögum dóttur sinnar í Laos Játar að hafa ekki afl til að taka aftur hernumdu svæðin Ríkisstjórnin og Barnier í hættu vegna fjárlaga Biden náðar son sinn Kynlífsverkafólk í Belgíu á nú rétt á fæðingarorlofi og lífeyri Ungur maður særði tvennt í skotárás á Grænlandi Hafa náð tökum á hálfri Aleppo og fjölda þorpa Assad-liðar gefa hratt eftir í Aleppo Síðasta heimsókn forseta fyrir opnun Notre Dame Tjadar og Senegalar segja Frökkum að koma sér Sjá meira
Vetrarbrautirnar á myndinni tilheyra svonefndri Pandóraþyrpingu (Abell 2744) sem er í raun samsett úr nokkrum minni vetrarbrautarþyrpingum. Stjörnufræðingar hafa aldrei áður náð að greina eins mikil smáatriði í þyrpingunni en fram að þessu hafa þeir aðeins náð að rannsaka kjarna hennar, að því er segir í grein á Stjörnufræðivefnum. Samanlagður massi vetrarbrautanna myndar svonefnda þyngdarlinsu þegar tímarúmið svignar og magnar upp ljós frá vetrarbrautum sem eru fyrir aftan þær og mun lengra í burtu. Þessar enn fjarlægari vetrarbrautir virkar rauðleitar á mynd Webb. Þær birtast einnig bjagaðar með bogadregnum línum og sveigjum vegna linsuáhrifanna. Webb starði á ofurþyrpinguna í um þrjátíu klukkustundir til þess að safna sem mestu ljósi. Myndin er samsett úr fjórum ljósmyndum sem sjónaukinn tók á þeim tíma. Næst ætla stjörnufræðingarnar að hella sér yfir gögnin og velja vetrarbrautir til þess að fylgjast frekar með. Ætlunin er að gera nákvæmar fjarlægðarmælingar og kanna frekar samsetningu fjarlægu vetrarbrautanna sem sjást fyrir tilstilli þyngdarlinsunnar. Þær rannsóknir geta varpað nýju ljósi á hvernig vetrarbrautir mynduðust og þróuðust í árdaga alheimsins. Hægt er að nálgast mynd Webb í fullri upplausn á vef evrópsku geimstofnunarinnar (ESA).
Vísindi Geimurinn James Webb-geimsjónaukinn Mest lesið Ekki allir sammála um magn jólaskreytinga eða litaval Innlent Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Erlent Háskólafólk mótmælir gjaldtöku á nemendur utan EES Innlent Launmorð á götum New York Erlent Konfektið í hæstu hæðum Innlent Þessi voru oftast strikuð út í Reykjavík Innlent Bankarnir of bráðir í vaxtahækkunum Innlent Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Erlent Plötusnúður fagnar sigri gegn Reyni Traustasyni Innlent Rútuslys austan við Hala í Suðursveit Innlent Fleiri fréttir Hægri hönd Selenskís kynnist Trump-liðum Auðjöfur og einkageimfari mun stýra NASA Franska ríkisstjórnin fallin Ákæra forsetann formlega vegna herlaga Launmorð á götum New York Combs kærður fyrir að hafa látið konu hanga fram af svölum Mega ekki lengur leggja stund á hjúkrunar- og ljósmóðurfræði Leggja drög að ákæru á hendur forsetanum Krefjast niðurfellingar í þöggunarmálinu Herlögin loks felld úr gildi Sækja að annarri stórri borg í Sýrlandi Óvissa þrátt fyrir að þingið hafi fellt neyðarlögin úr gildi Lýsir yfir herlögum í Suður-Kóreu Engin greinarmunur gerður á Líbanon og Hezbollah ef friðurinn heldur ekki Rannsaka ekki ljósleiðaraskemmdir sem sakamál ennþá Stefnir í vantraust og aðra stjórnarkreppu Skorið á ljósleiðara í Finnlandi Hafnar því að þurfa að velja á milli Bandaríkjanna og Evrópu Fordæmalaus náðun Bidens Mörg hundruð vígamenn frá Írak til aðstoðar Assad-liðum Vilja vara aðra við örlögum dóttur sinnar í Laos Játar að hafa ekki afl til að taka aftur hernumdu svæðin Ríkisstjórnin og Barnier í hættu vegna fjárlaga Biden náðar son sinn Kynlífsverkafólk í Belgíu á nú rétt á fæðingarorlofi og lífeyri Ungur maður særði tvennt í skotárás á Grænlandi Hafa náð tökum á hálfri Aleppo og fjölda þorpa Assad-liðar gefa hratt eftir í Aleppo Síðasta heimsókn forseta fyrir opnun Notre Dame Tjadar og Senegalar segja Frökkum að koma sér Sjá meira