„Af hverju er oft vont að putta sig?“ Indíana Rós Ægisdóttir skrifar 7. maí 2024 20:01 Indíana Rós er kynfræðingur og með M.Ed gráðu í Kynfræði frá Widener University auk þess að vera með BSc í sálfræði frá Háskólanum í Reykjavík. Vísir Af hverju er oft vont að putta sig? það er eins og leggöngin mín séu bara að neita aðgang alltaf.. 18 ára KVK Kæra 18 ára kona, Við skulum byrja á að rifja upp að kynlíf, sama hvort það sé sjálfsfróun eða kynlíf með öðrum, á aldrei að vera vont. Sama hvort um sé að ræða fyrsta skipti eða þúsundasta skipti. Flest lærum við í kynfræðslu í grunnskóla og heyrum um það á mörgum stöðum í alls konar formi. Við hlustum á umræður en líka koma upplýsingar frá fjölmiðlum og í efni sem við horfum á að kynlíf sé „bara oft vont fyrir stelpur” og fólk með píkur en það er mýta sem þarf að útrýma sem allra fyrst. Kynlífið með Indíönu Rós kynfræðingi er nýr vikulegur liður á Vísi. Í honum fræðir Indíana Rós lesendur um kynlíf og svarar spurningum frá lesendum. Ef þú vilt senda Indíönu Rós spurningu er hægt að finna spurningaform neðst í greininni. Grindarbotnsvöðvarnir eru vöðvarnir sem liggja í kringum leggöngin og halda upp líffærunum eins og þvagblöðru, leginu og endaþarmi. Ég fæ reglulega sögur um slíkt frá fólki með píkur, jafnvel komið vel á fullorðinsaldur og er búið að stunda kynlíf í mörg ár, að það hafi bara alltaf haldið að kynlíf ætti að vera vont eða óþægilegt. Það hefur þá jafnvel nefnt það við lækni sem þekkir ekki vaginsimus, sem staðfesti bara hugmyndir þeirra að eðlilegt væri að kynlíf sé vont. Þá gefa læknar jafnvel þær ráðleggingar að „slaka bara á“, nota einhver deyfingarkrem eða bíða bara eftir að þetta líði hjá. Án þess að vísa þeim til fagaðila, til dæmis kvenheilsusjúkraþjálfara, eða fræða það um kynlíf og að ef kynlífið sem viðkomandi er að stundasé vont, hvernig er hægt að breyta kynlífinu á meðan verið er að vinna með vandann? En að vandanum hjá þér, án þess auðvitað að geta spurt þig frekari spurninga út í einkenni eða fá frekari upplýsingar, þá hljómar eins og um yfirspennu í grindarbotnsvöðvunum sé um að ræða. Góðu fréttirnar eru að hægt er að leita sér aðstoðar! Vísir/Getty Grindarbotnsvöðvarnir eru vöðvarnir sem liggja í kringum leggöngin og halda upp líffærunum eins og þvagblöðru, leginu og endaþarmi. Svo getur gerst að þessir yfirspenna verði það mikil að grindarbotnsvöðvarnir fá ósjálfráða krampa. Þessir krampar geta þá verið það miklir aðsársaukafullt verði að setja til dæmis eins og þú nefnir, putta eða jafnvel túrtappa inn í leggöngin. Þessi mikla yfirspenna kallast vaginismus, eða á góðri íslensku skeiðarkrampi. Ég ætla þó að nota orðið vaginismus því það er orðið sem ég er vön að nota. Ekki er alveg vitað hvað veldur því að sumt fólk upplifi vaginismus. Kvillinn getur valdið líkamlegum, sálrænum og kynlífstengdum vanda. Þá geta sýkingar eins og þvagfærasýking eða sveppasýking gert sársaukann verri. Þættir eins og kvíðaraskanir, fæðingaráverkar (til dæmis rifur rifur), fyrrum aðgerðir og fyrrum saga um kynferðislegt ofbeldi eða neikvæðar upplifanir/hugsanir tengdar kynlífi geta verið áhættuþættir fyrir því að þróa með sér vaginisums. Vaginisums er ein helsta ástæða fyrir sársauka í samförum og kynlífi og rannsóknir sýna að 1-7% kvenna og fólks með píku hér á vestrænu löndunum sem upplifa þetta á lífsleiðinni. Þá er tíðnin enn hærri í löndum þar sem umræða og fræðsla um kynlíf er ekki jafn opin. Að við fáum ekki kynfræðslu og heiðarlega og opinskáa umræða um kynlíf veldur eins konar vítahring. Ef við fáum ekki fræðslu um kynlíf og umræðan er ekki opin, upplifum við skömm tengda kynlífi, og kynferðisleg skömm getur aukið líkur á vaginismus, og fólk upplifir svo skömm að vera með vaginisums, en ræðir það ekki, svo vandinn versnar… Góðu fréttirnar eru að hægt er að leita sér aðstoðar! Til dæmis hjá kvenheilsusjúkraþjálfara, sem eru sjúkraþjálfarar sem sérhæfa sig í grindarbotninum hjá konum og fólki með píku. Þá er líka hægt að tala við sálfræðing og kynfræðing/kynlífsráðgjafa! Oft tengist vandinn mörgum þáttum hjá okkur, líkt og kvíða og hefur áhrif á kynlífið okkar og því gott að fá þverfaglega aðstoð. Rannsóknir sýna að þau sem leita sér aðstoðar finna létti á sínum einkennum og 80-90% geta í framhaldi stundað samfarir án verkja. Hægt er að leita til kvenheilsusjúkraþjálfara og hér hef ég tekið saman lista af nokkrum þeirra. Það þarf ekki tilvísun frá lækni fyrir fyrstu fimm skiptin hjá sjúkraþjálfara og því hægt að bóka strax tíma! Þá er vert að nefna að hægt er að fá niðurgreidda sálfræðitíma með tilvísun frá heilsugæslunni þinni hjá sálfræðingum á listanum hér sem þjónusta fullorðna. Þú getur lesið þér meira til um niðurgreidda sálfræðiþjónustu hér. Með tilvísun borgar þú bara 500 krónur fyrir tímann (og börn borga þá 0 kr.). Hér er svo þáttur með einum slíkum kvenheilsusjúkraþjálfara, henni Hildi Grímsdóttur. Hún ræðir einmitt við mig hvað gerist hjá kvenheilsusjúkraþjálfara og við veitum ýmis ráð við verkjum í kynlífi. Kynlíf Kynlífið með Indíönu Rós Mest lesið Seldist upp daginn eftir kosningasigur Kristrúnar Tíska og hönnun „Risa tilkynning“ Lífið Laufey Lín og Bjarki á lista Forbes Lífið Birgitta prinsessa er látin Lífið „Ég myndi ekki vilja fá þetta í andlitið“ Lífið Gleðilegir gestir í hátíðarskapi á safninu Menning Þetta hlustaði heimsbyggðin á árið 2024 Lífið Taka sér hlé hvort frá öðru Lífið Til að fá listamannalaun þarftu að vera í náðinni Lífið 40 ára kona: Er of seint að deita konur? Lífið Fleiri fréttir Ásta Fanney til Feneyja Þetta hlustaði heimsbyggðin á árið 2024 Birgitta prinsessa er látin Laufey Lín og Bjarki á lista Forbes Með okkar augum fengu Kærleikskúluna Flatur strúktúr gekk ekki upp Fyrsta verkefni þingmanna verði að mála mynd hver af öðrum Tónlistarkona selur íbúð í miðbænum „Ég myndi ekki vilja fá þetta í andlitið“ Taka sér hlé hvort frá öðru Sá yngsti 23 ára og sá elsti 98 ára Þjóðþekktir einstaklingar búa til pláss fyrir grínstjóra UNICEF „Risa tilkynning“ Komst í jólaskapið í september 40 ára kona: Er of seint að deita konur? Fitusmánuð á rauða dreglinum Daníel Takefusa og Ásdís Eva selja íbúð á eftirsóttum stað Sóli mátti bara tala í eftirhermum Heitasti útvarpsmaður landsins selur slotið Dagur og Jónas Reynir fá ekki starfslaun Gummi Kíró og Lína fagna fimm árum af ást Til að fá listamannalaun þarftu að vera í náðinni Hlýlegt sjónvarpsherbergi með vínbar í Garðabæ Kvöddu með stæl Ástfangnar í tuttugu ár Gísli Pálmi er orðinn pabbi Harold með ólæknandi krabbamein Opna „hommalegustu blómabúðina í bænum“ Orð ársins vísar til rotnunar heilans Alma Möller og Inga Sæland í mesta stuðinu Sjá meira
Kæra 18 ára kona, Við skulum byrja á að rifja upp að kynlíf, sama hvort það sé sjálfsfróun eða kynlíf með öðrum, á aldrei að vera vont. Sama hvort um sé að ræða fyrsta skipti eða þúsundasta skipti. Flest lærum við í kynfræðslu í grunnskóla og heyrum um það á mörgum stöðum í alls konar formi. Við hlustum á umræður en líka koma upplýsingar frá fjölmiðlum og í efni sem við horfum á að kynlíf sé „bara oft vont fyrir stelpur” og fólk með píkur en það er mýta sem þarf að útrýma sem allra fyrst. Kynlífið með Indíönu Rós kynfræðingi er nýr vikulegur liður á Vísi. Í honum fræðir Indíana Rós lesendur um kynlíf og svarar spurningum frá lesendum. Ef þú vilt senda Indíönu Rós spurningu er hægt að finna spurningaform neðst í greininni. Grindarbotnsvöðvarnir eru vöðvarnir sem liggja í kringum leggöngin og halda upp líffærunum eins og þvagblöðru, leginu og endaþarmi. Ég fæ reglulega sögur um slíkt frá fólki með píkur, jafnvel komið vel á fullorðinsaldur og er búið að stunda kynlíf í mörg ár, að það hafi bara alltaf haldið að kynlíf ætti að vera vont eða óþægilegt. Það hefur þá jafnvel nefnt það við lækni sem þekkir ekki vaginsimus, sem staðfesti bara hugmyndir þeirra að eðlilegt væri að kynlíf sé vont. Þá gefa læknar jafnvel þær ráðleggingar að „slaka bara á“, nota einhver deyfingarkrem eða bíða bara eftir að þetta líði hjá. Án þess að vísa þeim til fagaðila, til dæmis kvenheilsusjúkraþjálfara, eða fræða það um kynlíf og að ef kynlífið sem viðkomandi er að stundasé vont, hvernig er hægt að breyta kynlífinu á meðan verið er að vinna með vandann? En að vandanum hjá þér, án þess auðvitað að geta spurt þig frekari spurninga út í einkenni eða fá frekari upplýsingar, þá hljómar eins og um yfirspennu í grindarbotnsvöðvunum sé um að ræða. Góðu fréttirnar eru að hægt er að leita sér aðstoðar! Vísir/Getty Grindarbotnsvöðvarnir eru vöðvarnir sem liggja í kringum leggöngin og halda upp líffærunum eins og þvagblöðru, leginu og endaþarmi. Svo getur gerst að þessir yfirspenna verði það mikil að grindarbotnsvöðvarnir fá ósjálfráða krampa. Þessir krampar geta þá verið það miklir aðsársaukafullt verði að setja til dæmis eins og þú nefnir, putta eða jafnvel túrtappa inn í leggöngin. Þessi mikla yfirspenna kallast vaginismus, eða á góðri íslensku skeiðarkrampi. Ég ætla þó að nota orðið vaginismus því það er orðið sem ég er vön að nota. Ekki er alveg vitað hvað veldur því að sumt fólk upplifi vaginismus. Kvillinn getur valdið líkamlegum, sálrænum og kynlífstengdum vanda. Þá geta sýkingar eins og þvagfærasýking eða sveppasýking gert sársaukann verri. Þættir eins og kvíðaraskanir, fæðingaráverkar (til dæmis rifur rifur), fyrrum aðgerðir og fyrrum saga um kynferðislegt ofbeldi eða neikvæðar upplifanir/hugsanir tengdar kynlífi geta verið áhættuþættir fyrir því að þróa með sér vaginisums. Vaginisums er ein helsta ástæða fyrir sársauka í samförum og kynlífi og rannsóknir sýna að 1-7% kvenna og fólks með píku hér á vestrænu löndunum sem upplifa þetta á lífsleiðinni. Þá er tíðnin enn hærri í löndum þar sem umræða og fræðsla um kynlíf er ekki jafn opin. Að við fáum ekki kynfræðslu og heiðarlega og opinskáa umræða um kynlíf veldur eins konar vítahring. Ef við fáum ekki fræðslu um kynlíf og umræðan er ekki opin, upplifum við skömm tengda kynlífi, og kynferðisleg skömm getur aukið líkur á vaginismus, og fólk upplifir svo skömm að vera með vaginisums, en ræðir það ekki, svo vandinn versnar… Góðu fréttirnar eru að hægt er að leita sér aðstoðar! Til dæmis hjá kvenheilsusjúkraþjálfara, sem eru sjúkraþjálfarar sem sérhæfa sig í grindarbotninum hjá konum og fólki með píku. Þá er líka hægt að tala við sálfræðing og kynfræðing/kynlífsráðgjafa! Oft tengist vandinn mörgum þáttum hjá okkur, líkt og kvíða og hefur áhrif á kynlífið okkar og því gott að fá þverfaglega aðstoð. Rannsóknir sýna að þau sem leita sér aðstoðar finna létti á sínum einkennum og 80-90% geta í framhaldi stundað samfarir án verkja. Hægt er að leita til kvenheilsusjúkraþjálfara og hér hef ég tekið saman lista af nokkrum þeirra. Það þarf ekki tilvísun frá lækni fyrir fyrstu fimm skiptin hjá sjúkraþjálfara og því hægt að bóka strax tíma! Þá er vert að nefna að hægt er að fá niðurgreidda sálfræðitíma með tilvísun frá heilsugæslunni þinni hjá sálfræðingum á listanum hér sem þjónusta fullorðna. Þú getur lesið þér meira til um niðurgreidda sálfræðiþjónustu hér. Með tilvísun borgar þú bara 500 krónur fyrir tímann (og börn borga þá 0 kr.). Hér er svo þáttur með einum slíkum kvenheilsusjúkraþjálfara, henni Hildi Grímsdóttur. Hún ræðir einmitt við mig hvað gerist hjá kvenheilsusjúkraþjálfara og við veitum ýmis ráð við verkjum í kynlífi.
Kynlífið með Indíönu Rós kynfræðingi er nýr vikulegur liður á Vísi. Í honum fræðir Indíana Rós lesendur um kynlíf og svarar spurningum frá lesendum. Ef þú vilt senda Indíönu Rós spurningu er hægt að finna spurningaform neðst í greininni.
Kynlíf Kynlífið með Indíönu Rós Mest lesið Seldist upp daginn eftir kosningasigur Kristrúnar Tíska og hönnun „Risa tilkynning“ Lífið Laufey Lín og Bjarki á lista Forbes Lífið Birgitta prinsessa er látin Lífið „Ég myndi ekki vilja fá þetta í andlitið“ Lífið Gleðilegir gestir í hátíðarskapi á safninu Menning Þetta hlustaði heimsbyggðin á árið 2024 Lífið Taka sér hlé hvort frá öðru Lífið Til að fá listamannalaun þarftu að vera í náðinni Lífið 40 ára kona: Er of seint að deita konur? Lífið Fleiri fréttir Ásta Fanney til Feneyja Þetta hlustaði heimsbyggðin á árið 2024 Birgitta prinsessa er látin Laufey Lín og Bjarki á lista Forbes Með okkar augum fengu Kærleikskúluna Flatur strúktúr gekk ekki upp Fyrsta verkefni þingmanna verði að mála mynd hver af öðrum Tónlistarkona selur íbúð í miðbænum „Ég myndi ekki vilja fá þetta í andlitið“ Taka sér hlé hvort frá öðru Sá yngsti 23 ára og sá elsti 98 ára Þjóðþekktir einstaklingar búa til pláss fyrir grínstjóra UNICEF „Risa tilkynning“ Komst í jólaskapið í september 40 ára kona: Er of seint að deita konur? Fitusmánuð á rauða dreglinum Daníel Takefusa og Ásdís Eva selja íbúð á eftirsóttum stað Sóli mátti bara tala í eftirhermum Heitasti útvarpsmaður landsins selur slotið Dagur og Jónas Reynir fá ekki starfslaun Gummi Kíró og Lína fagna fimm árum af ást Til að fá listamannalaun þarftu að vera í náðinni Hlýlegt sjónvarpsherbergi með vínbar í Garðabæ Kvöddu með stæl Ástfangnar í tuttugu ár Gísli Pálmi er orðinn pabbi Harold með ólæknandi krabbamein Opna „hommalegustu blómabúðina í bænum“ Orð ársins vísar til rotnunar heilans Alma Möller og Inga Sæland í mesta stuðinu Sjá meira