Alþingi hefur neitað að gera opinbera greinargerð sem Sigurður Þórðarson, fyrrverandi ríkisendurskoðandi, skilaði af sér eftir að hann skoðaði málefni Lindarhvols ehf. um tveggja ára skeið árið 2018.
Lindarhvoll er félag sem stofnað var innan fjármálaráðuneytis Bjarna Benediktssonar til þess að fara með tugmilljarða króna svonefndar stöðugleikaeignir sem féllu í skaut ríkisins frá slitabúum föllnu bankanna árið 2016 og sölu á þeim. Sigurði var falið að fara yfir störf félagsins sem settur ríkisendurskoðandi vegna vanhæfis Sveins Arasonar þáverandi ríkisendurskoðanda sem er bróðir fyrrverandi stjórnarformanns Lindarhvols.
Leynd hefur hvílt yfir efni greinargerðar Sigurðar þar sem Alþingi hefur hafnað beiðnum fjölmiðla um að fá hana afhenta. Stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd þingsins hefur enn ekki lokið umfjöllun sinni um skýrslu Ríkisendurskoðunar um eignarhaldsfélagið þótt tæplega þrjú ár séu síðan hún var tilbúin. Fjármálaráðuneytið og forsvarsmenn Lindarhvols hafa lagst alfarið gegn því að greinargerð Sigurðar verði gerð opinber.
Í bréfi sem Sigurður ritaði stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis í nóvember vegna greinargerðarinnar krefst hann þess að nefndin hafi forgöngu um að yfirstjórn þingsins geri grein fyrir því hvað það sé í greinargerð hans sem þurfi að fara leynt.
„Í grunninn snýst þetta um mál um hvernig staðið var að sölumeðferð eigna ríkisins og það hvort eignum ríkisins hefði verið ráðstafað með forsvaranlegum hætti, [með tilliti til] verðmætis þeirra eigna, sem látnar voru af hendi [...],“ segir í bréfi hans.
Ekkert lágmarksverð fyrir sölu á Klakka
Greinargerð Sigurðar fjallaði meðal annars um stjórnskipulag og stjórnarhætti Lindarhvols, aðkomu Seðlabanka Íslands að samningi fjármálaráðuneytisins við félagið um umsýslu stöðugleikaeignanna, fjárhagsendurskoðun ársreikninga Lindarhvols árin 2016 og 2017 og fullnustu tiltekinna stöðugleikaeigna.
Lýsir Sigurður í bréfinu til Alþingis miklum örðugleikum við öflun upplýsinga og aðgangi að frumgögnum hjá Lindarhvoli, Seðlabanka Íslands og slitabúum fjármálafyrirtækjanna sem tengdust stöðugleikaeignunum. Í greinargerðinni hafi hann vakið sérstaka athygli á atriðum sem hann hafði ekki fengið upplýsingar og svör um þrátt fyrir beiðnir um þau.
„Meðal þessara atriða voru upplýsingar um verðmat og ráðstöfun tiltekinna eigna, sem ég taldi þörf á að kanna betur með tilliti til þess hvort það hefði verið fylgt þeim reglum, sem fylgja átti samkvæmt samningnum, og því sem byggt hafði verið á af hálfu Alþingis og almennt gilda um ráðstöfun eigna ríkisins,“ sagði í bréfinu sem Sigurður sendi 23. nóvember 2022.
Ýmsar þeirra spurninga sem Sigurður taldi sig ekki hafa fengið svör við og nefndi í greinargerð sinni lutu að sölunni á eignarhlutanum í Klakka ehf. sem áður hét Exista. Félagið átti stóran hlut í Kaupþingi og tryggingafélagið Vátryggingafélag Íslands fyrir bankahrunið svo eitthvað sé nefnt. Ríkið fékk um 4,4 milljarða króna fyrir eignarhlutinn þegar uppi var staðið.
Rekur Sigurður svör sem hann fékk frá stjórn Lindarhvols um söluna á Klakka í bréfinu til Alþingis. Ekkert lágmarksverð hafi verið sett á eignarhlutinn þegar hann var auglýstur til sölu þrátt fyrir að í samningi fjármálaráðuneytisins við Lindarhvol hafi komið fram að félagið ætti að taka hæsta tilboði í hverri sölu sem væri yfir því lágmarksverði sem það hefði sett sér fyrirfram.
Arftaka hans að rökstyðja hvers vegna athugasemdum var ekki fylgt eftir
Sigurður lauk ekki úttektinni og var leystur frá henni árið 2018. Þá skilaði hann greinargerðinni umræddu um stöðu verksins. Ríkisendurskoðun lauk úttektinni með skýrslu í stjórnartíð Skúla Eggerts Þórðarsonar árið 2020. Niðurstaða hennar var að starfsemi Lindarhvols hafi verið í samræmi við sett markmið. Félaginu hafi tekist að uppfylla markmið sín um hámörkun verðmætis eigna á sem skemmstum tíma.
Segir Sigurður að ef ríkisendurskoðandi, starfsmenn Ríkisendurskoðunar og stjórnendur Lindarhvols sem tóku við verkefninu af honum hafi ekki talið tilefni til að hirða frekar um þau atriði sem hann vakti athygli á, þar á meðal um mat á verðmæti eigna og söluverð, þurfi þeir að færa rök fyrir því gagnvart Alþingi.
„Það er svo Alþingis að taka afstöðu til þess hvort það lætur þær niðurstöður og mat standa eða hvort önnur gögn, [þar með talin]. sú greinargerð, sem ég tók saman, og önnur gögn, sem fram hafa komið, gefa tilefni til annars,“ skrifar hann í bréfinu.
Telur sig ekki geta brugðist við ávirðingum áður en Alþingi lýkur umfjöllun
Í bréfi sínu til stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar lýsir Sigurður gremju sinni með að hafa þurft að sitja undir því sem hann kallar ávirðingar í sinn garð í skýrslu Ríkisendurskoðunar og í gögnum sem Skúli Eggert, fyrrverandi ríkisendurskoðandi, hafi sent Alþingi. Hann hafi ekki getað svarað fyrir sig vegna þagnarskyldu sem opinber embættismaður.
Skúli Eggert varaði við því í bréfi til forseta Alþingis árið 2020 að það gæti valdið ríkinu bótaskyldu ef greinargerð Sigurðar yrði gerð opinber. Hún innihéldi staðreyndavillur og missagnir sem gætu auk bótaskyldunnar skaðað hagsmuni ríkisins með ýmsum hætti.
„Það getur ekki verið eðlilegt að ég þurfi í mörg ár og án niðurstöðu að sitja undir ávirðingum sem vega að fagmennsku og starfsheiðri mínum vegna verka, sem ég sinnti sem settur embættismaður Alþingis,“ ritar Sigurður þingnefndinni.
Verði frekari dráttur á að Alþingi afgreiði málið þurfi hann að huga að því hvernig rétt sé að bregðast við ávirðingum í hans garð.
