Landsbankinn telur skilmála sína nógu skýra Kjartan Kjartansson skrifar 23. maí 2024 18:35 Höfuðstöðvar Landsbankans í Reykjavík. Vísir/Vilhelm Skilmálar fasteignalána Landsbankans uppfylla íslensk og evrópsk lög að mati bankans þrátt fyrir að EFTA-dómstóllinn hafi gert athugasemdir við að orðalag um breytilega vexti væri ekki gagnsætt í dag. Athugasemdir EFTA-dómstólsins komu fram í ráðgefandi áliti sem Héraðsdómur Reykjaness og Reykjavíkur óskuðu eftir vegna dómsmála gegn Landsbankanum og Íslandsbanka og varða ákvæði um forsendur fyrir breytingum á vöxtum fasteignalána. Dómstólarnir vildu að EFTA-dómstóllinn gæfi álit sitt á hvernig bæri að túlka tilskipanir Evrópusambandsins sem Ísland hefur tekið upp og reynir á í málunum. Í ráðleggingum sínum til íslensku dómstólanna sagði EFTA-dómstóllinn að skilmálar lánanna þyrftu að vera nægilega skýrir til þess að sæmilega upplýsingum og athugulum neytanda væri kleift að skilja aðferðina sem væri notuð við ákvörðun vaxta. Fetti dómstóllinn fingur út í almennar vísanir til ófyrirséðrar mögulegrar hækkunar kostnaðar bankanna í skilmálum lánanna. Þær væru eðli málsins samkvæmt ósannreynanlegar fyrir almennan neytanda. Sæmilega forsjálum neytanda væri gert ókleift að átta sig á afleiðingum samningsskilmálanna. Í yfirlýsingu sem Landsbankinn sendi frá sér eftir að álit EFTA-dómstólsins var birt er áréttað að hann dæmi ekki um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum á Íslandi heldur íslenskir dómstólar. Að mati bankans uppfylli vaxtabreytingarákvæði í fasteignalánum hans kröfur íslenskra laga og tilskipunar ESB um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. EFTA-dómstóllinn taki ekki afstöðu til þess hvort að ákvæðin uppfylli þessar kröfur. Neytendasamtökin lýstu áliti EFTA-dómstólsins sem tímamótadómi sem væri afdráttarlaus og lántökum í hag. Bönkunum sé ekki heimilt að breyta vöxtum að vild og núverandi skilmálar lána uppfylli ekki skilyrða um skýrleika. Telur líklegt að skilmálar valdi ójafnvægi á milli samningsaðila Sérstaklega finnur EFTA-dómstóllinn að orðalagi í skilmálum eins og „vöxtum á markaði“ og „breytingum á fjármögnunarkostnaði bankans“ sem hann telur ekki gagnsætt jafnvel þó að það sé málfræðilega skýrt og skiljanlegt. Einnig mæli það gegn skýrleika skilmálanna að þeir innihaldi orðalagið „meðal annars“. Hugtakið geri eðli málsins samkvæmt ráð fyrir að tekið sé tillit til viðmiða sem neytandi þekkir ekki til við gerð samningsins við ákvörðun um hækkun vaxta. „Með fyrirvara um að landsdómstólar sannreyni efni þeirra, virðist líklegt að slíkir samningsskilmálar kunni að valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila,“ segir í áliti EFTA-dómstólsins. Geta skipt skilmálunum út ef samningarnir halda ekki Í niðurstöðu sinni segir dómstóllinn meðal annars að ESB-tilskipun um lánssamninga fyrir neytendur tengdum íbúðarhúsnæði glataði virkni sinni ef aðrir þættir sem væru notaðir við útreikning lánsvaxta en vísitölur og viðmiðunarvextir væru frá upphafi undanskildir mati á gangsæi skilmála. Kröfur um skýrleika eigi þess vegna alltaf við þegar vísitala eða viðmiðunarvextir eru notaðir til að reikna útlánsvexti. Landsdómstólar þurfi að skera úr um hvort að samningarnir uppfylli kröfur tilskipananna. Skilmálarnir verði að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna á milli samningsaðila neytanda til tjóns. Komist íslenskir dómstólar að því að skilmálarnir séu óréttmætir geta þeir skipt þeim út ef ógilding þeirra kemur í veg fyrir að lánssamningar geti haldið gildi sínu. Ef samningarnir geta hins vegar haldið gildi án skilmálanna umdeildu er dómstólunum ekki heimilt að skipta skilmálunum út ef þeir verða dæmdir óréttmætir. Landsbankinn EFTA Fjármálafyrirtæki Dómsmál Mest lesið Lækka það sem fæst hjá öðrum en hækka hitt Neytendur Loka á aðgengi Bandaríkjamanna að mikilvægum málmum Viðskipti erlent Bryndís tekur við af Dagmar hjá Austurbrú Atvinnulíf Mátti ekki taka bjór úr hillum eftir allt saman Viðskipti innlent Domino's hækkar verð á þriðjudagstilboðinu Neytendur Ekki brenna út á aðventunni Atvinnulíf „Hápunktur morgunsins er síðan rómantíski kaffibíltúrinn“ Atvinnulíf Dómari fellir aftur úr gildi 56 milljarða dala launapakka Musk Viðskipti erlent Danska ríkið kaupir Kastrup Viðskipti erlent Tugmilljónakröfur í tómt þrotabú Viljans Viðskipti innlent Fleiri fréttir Mátti ekki taka bjór úr hillum eftir allt saman Tugmilljónakröfur í tómt þrotabú Viljans „Kemur ekki til greina“ að lækka eiginfjárkröfur Atvinnuleysi dróst saman milli mánaða Bein útsending: Ásgeir og Tómas sitja fyrir svörum Hátt raunvaxtastig samhliða hægari vexti gæti skapað áskoranir Afgangur á viðskiptajöfnuði tæplega helmingi minni milli ára Níu teymi kynntu verkefni sín í Startup Tourism 2024 Leggja meiri áherslu á Prís og segja upp starfsmönnum Fjárfestingararmur Samherja bætir við sig í Högum Gunnars loksins selt Tveimur verslunum Krambúðarinnar lokað 75 sagt upp í þremur hópuppsögnum Kristjana nýr framkvæmdastjóri hjá Sýn Uppsagnir hjá þjónustumiðstöð Íslenskrar erfðagreiningar Tryggja tólf milljarða króna fjármögnun Hafa samið við Fossvélar um framkvæmdir vegna Hvammsvirkjunar Herkastalinn hans Quangs Lé er til sölu „Við megum ekki gleyma að lifa og njóta sko“ Sekta Festi um 750 milljónir vegna N1-samrunans Verðbólga hjaðnaði minna en búist var við og útlitið er svartara Vill að Seðlabankinn boði til aukafundar og flýti stýrivaxtalækkun Lögreglan rannsaki ljúgvitni í Lyfjablómsmálinu Landsvirkjun kaupir vindmyllur fyrir tuttugu milljarða Tóku fyrstu skóflustunguna að einu stærsta vinnsluhúsi landsins Steyptu fyrsta gullmolann Verðbólgan komin undir fimm prósent Gengið frá kaupum Haga á færeyska verslanarisanum Þrjú fá kauprétt fyrir alls 277 milljónir Helena til Íslandssjóða Sjá meira
Athugasemdir EFTA-dómstólsins komu fram í ráðgefandi áliti sem Héraðsdómur Reykjaness og Reykjavíkur óskuðu eftir vegna dómsmála gegn Landsbankanum og Íslandsbanka og varða ákvæði um forsendur fyrir breytingum á vöxtum fasteignalána. Dómstólarnir vildu að EFTA-dómstóllinn gæfi álit sitt á hvernig bæri að túlka tilskipanir Evrópusambandsins sem Ísland hefur tekið upp og reynir á í málunum. Í ráðleggingum sínum til íslensku dómstólanna sagði EFTA-dómstóllinn að skilmálar lánanna þyrftu að vera nægilega skýrir til þess að sæmilega upplýsingum og athugulum neytanda væri kleift að skilja aðferðina sem væri notuð við ákvörðun vaxta. Fetti dómstóllinn fingur út í almennar vísanir til ófyrirséðrar mögulegrar hækkunar kostnaðar bankanna í skilmálum lánanna. Þær væru eðli málsins samkvæmt ósannreynanlegar fyrir almennan neytanda. Sæmilega forsjálum neytanda væri gert ókleift að átta sig á afleiðingum samningsskilmálanna. Í yfirlýsingu sem Landsbankinn sendi frá sér eftir að álit EFTA-dómstólsins var birt er áréttað að hann dæmi ekki um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum á Íslandi heldur íslenskir dómstólar. Að mati bankans uppfylli vaxtabreytingarákvæði í fasteignalánum hans kröfur íslenskra laga og tilskipunar ESB um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. EFTA-dómstóllinn taki ekki afstöðu til þess hvort að ákvæðin uppfylli þessar kröfur. Neytendasamtökin lýstu áliti EFTA-dómstólsins sem tímamótadómi sem væri afdráttarlaus og lántökum í hag. Bönkunum sé ekki heimilt að breyta vöxtum að vild og núverandi skilmálar lána uppfylli ekki skilyrða um skýrleika. Telur líklegt að skilmálar valdi ójafnvægi á milli samningsaðila Sérstaklega finnur EFTA-dómstóllinn að orðalagi í skilmálum eins og „vöxtum á markaði“ og „breytingum á fjármögnunarkostnaði bankans“ sem hann telur ekki gagnsætt jafnvel þó að það sé málfræðilega skýrt og skiljanlegt. Einnig mæli það gegn skýrleika skilmálanna að þeir innihaldi orðalagið „meðal annars“. Hugtakið geri eðli málsins samkvæmt ráð fyrir að tekið sé tillit til viðmiða sem neytandi þekkir ekki til við gerð samningsins við ákvörðun um hækkun vaxta. „Með fyrirvara um að landsdómstólar sannreyni efni þeirra, virðist líklegt að slíkir samningsskilmálar kunni að valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila,“ segir í áliti EFTA-dómstólsins. Geta skipt skilmálunum út ef samningarnir halda ekki Í niðurstöðu sinni segir dómstóllinn meðal annars að ESB-tilskipun um lánssamninga fyrir neytendur tengdum íbúðarhúsnæði glataði virkni sinni ef aðrir þættir sem væru notaðir við útreikning lánsvaxta en vísitölur og viðmiðunarvextir væru frá upphafi undanskildir mati á gangsæi skilmála. Kröfur um skýrleika eigi þess vegna alltaf við þegar vísitala eða viðmiðunarvextir eru notaðir til að reikna útlánsvexti. Landsdómstólar þurfi að skera úr um hvort að samningarnir uppfylli kröfur tilskipananna. Skilmálarnir verði að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna á milli samningsaðila neytanda til tjóns. Komist íslenskir dómstólar að því að skilmálarnir séu óréttmætir geta þeir skipt þeim út ef ógilding þeirra kemur í veg fyrir að lánssamningar geti haldið gildi sínu. Ef samningarnir geta hins vegar haldið gildi án skilmálanna umdeildu er dómstólunum ekki heimilt að skipta skilmálunum út ef þeir verða dæmdir óréttmætir.
Landsbankinn EFTA Fjármálafyrirtæki Dómsmál Mest lesið Lækka það sem fæst hjá öðrum en hækka hitt Neytendur Loka á aðgengi Bandaríkjamanna að mikilvægum málmum Viðskipti erlent Bryndís tekur við af Dagmar hjá Austurbrú Atvinnulíf Mátti ekki taka bjór úr hillum eftir allt saman Viðskipti innlent Domino's hækkar verð á þriðjudagstilboðinu Neytendur Ekki brenna út á aðventunni Atvinnulíf „Hápunktur morgunsins er síðan rómantíski kaffibíltúrinn“ Atvinnulíf Dómari fellir aftur úr gildi 56 milljarða dala launapakka Musk Viðskipti erlent Danska ríkið kaupir Kastrup Viðskipti erlent Tugmilljónakröfur í tómt þrotabú Viljans Viðskipti innlent Fleiri fréttir Mátti ekki taka bjór úr hillum eftir allt saman Tugmilljónakröfur í tómt þrotabú Viljans „Kemur ekki til greina“ að lækka eiginfjárkröfur Atvinnuleysi dróst saman milli mánaða Bein útsending: Ásgeir og Tómas sitja fyrir svörum Hátt raunvaxtastig samhliða hægari vexti gæti skapað áskoranir Afgangur á viðskiptajöfnuði tæplega helmingi minni milli ára Níu teymi kynntu verkefni sín í Startup Tourism 2024 Leggja meiri áherslu á Prís og segja upp starfsmönnum Fjárfestingararmur Samherja bætir við sig í Högum Gunnars loksins selt Tveimur verslunum Krambúðarinnar lokað 75 sagt upp í þremur hópuppsögnum Kristjana nýr framkvæmdastjóri hjá Sýn Uppsagnir hjá þjónustumiðstöð Íslenskrar erfðagreiningar Tryggja tólf milljarða króna fjármögnun Hafa samið við Fossvélar um framkvæmdir vegna Hvammsvirkjunar Herkastalinn hans Quangs Lé er til sölu „Við megum ekki gleyma að lifa og njóta sko“ Sekta Festi um 750 milljónir vegna N1-samrunans Verðbólga hjaðnaði minna en búist var við og útlitið er svartara Vill að Seðlabankinn boði til aukafundar og flýti stýrivaxtalækkun Lögreglan rannsaki ljúgvitni í Lyfjablómsmálinu Landsvirkjun kaupir vindmyllur fyrir tuttugu milljarða Tóku fyrstu skóflustunguna að einu stærsta vinnsluhúsi landsins Steyptu fyrsta gullmolann Verðbólgan komin undir fimm prósent Gengið frá kaupum Haga á færeyska verslanarisanum Þrjú fá kauprétt fyrir alls 277 milljónir Helena til Íslandssjóða Sjá meira